چکیده :

چکیده تذکره¬های فارسی از منابع اصلی تاریخ ادبیات بوده و هستند. ﻧﻬﻀﺖ ﺗﺬﮐﺮﻩﻧﻮﯾﺴﯽ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﺩﺭ ﺩوﺭه¬ی ﻗﺎﺟﺎﺭﯾﻪ و در آستانه¬ی مشروطه شتاب بیشتری گرفت و درون¬مایه¬ی انتقاد -همچون سایر انواع نثر- به جریان تذکره¬نویسی این دوره نیز وارد شد و در شکل تذکره¬های نقیضه¬ای و طنز نمود پیدا کرد. برای این آثارِ انتقادی-مطایبه¬ای نظیره¬هایی نیز نوشته شد. یکی از مقلدین این رویکرد جدید، محمدکاظم تبریزی (ملقب به اسرارعلی¬شاه) است. وی به تقلید از یخچالیه¬ی مذهب و با انتقاد به سطحی¬نگری و بی¬تمیزیِ عوام، گزینشی از یادداشت¬های خود را، با قلمِ هجو و طیبت و با حکایات عجیب و افسانه¬های غریب، آراست و آن را بهجه¬الشعرا و رموز نجبا ¬نامید. در میان انواع مختلف تذکره، تدوین چنین تذکره¬ای از اشعار سست، بی¬ارزش و هجوی و لفاظی و ستودنِ بی¬قید و شرطِ این اشعار و سرایندگان آن¬ها، البته انگیزه¬ای خاص داشته است؛ که از نظر پژوهشگران به دور مانده است! روشن نشدنِ انگیزه و روایت این تألیف، جبهه¬گیری¬ها و قضاوت¬هایی را نسبت به این اثر و مؤلف آن در پی داشته است.

کلید واژگان :

تذکره نویسی قاجار، بهجه الشعرا، حدیقه¬الشعرا، اسرارعلی¬شاه



ارزش ریالی : 600000 ریال
دریافت مقاله
با پرداخت الکترونیک