- جزییات محصول نقش انگلستان در عزل استاروزلسکی و نصب رضاخان

ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺟﻐﺮﺍﻓﻴﺎﻳﻲ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﻃﻮﻝ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻭ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﺩﺭ ﻗﺮﻥ ﺑﻴﺴﺘﻢ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺍﻧﮕﻴﺰﻩ ﻫﺎﻱ ﭘﻴﺪﺍﻳﺶ ﻭ ﮔﺴﺘﺮﺵ ﻧﻈﺎﻡ ﺳﻠﻄﻪ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻨﺒﻊ ﻧﮕﺮﺍﻧﻲ ﺟﺪﻱ ﺩﺭ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ. ﻛﺸﻒ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻋﻈﻴﻢ ﻧﻔﺘﻲ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﺍﻭﺍﻳﻞ ﻗﺮﻥ ﺑﻴﺴﺘﻢ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺣﺴﺎﺱ ﺩﺍﻣﻦ ﺯﺩ ﻭ ﻗﺪﺭﺕ ﻫﺎﻱ ﺑﺰﺭﮒ ﺳﻠﻄﻪ ﮔﺮ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺁﻥ ﺩﺍﺷﺖ ﺗﺎ ﺑﺎ ﺍﺗﺨﺎﺫ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻫﺎﻱ ﻫﻤﻜﺎﺭﻱ ﺟﻮﻳﺎﻧﻪ ﻳﺎ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﺟﻮﻳﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺗﺎﺭﺍﺝ ﺳﺮﺯﻣﻴﻦ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻭ ﺩﺍﺭﺍﻳﻲ ﻫﺎﻱ ﺁﻥ ﺍﻗﺪﺍﻡ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ. ﺭﻗﺎﺑﺖ ﺍﻧﮕﻠﻴﺲ ﻭ ﺭﻭﺳﻴﻪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻭﺍﺧﺮ ﻗﺮﻥ ﻫﺠﺪﻫﻢ ﺷﺮﻭﻉ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﺑﺎ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺭﻭﺳﻴﻪ ﺩﺭ ﺁﺳﻴﺎﻱ ﻣﺮﻛﺰﻱ ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪ ﺍﻭﺝ ﺧﻮﺩ ﺭﺳﻴﺪ. ﮔﺴﺘﺮﺵ ﺭﻭﺳﻴﻪ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﻣﺘﻌﺪﺩﻱ ﺩﺍﺷﺖ. ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﻣﻬﻢ ﺣﻞ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺷﺮﻗﻲ )ﺍﻣﭙﺮﺍﺗﻮﺭﻱ ﻋﺜﻤﺎﻧﻲ( ﻭ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻣﻴﺎﻥﺑ ﺮﻱ ﺩﺭ ﺷﺎﻩ ﺭﺍﻩ ﻗﺴﻄﻨﻄﻨﻴﻪ ﻭ ﺗﻨﮕﻪ ﻫﺎ ﺑﻮﺩ. ﺍﺯ ﺁﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺗﻨﮕﻪ ﻫﺎﻱ ﺑﺴﻔﺮ ﻭ ﺩﺍﺭﺩﺍﻧﻞ ﺍﺯ ﺳﻮﻱ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺍﺣﺎﻃﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ، ﺭﻭﺳﻴﻪ ﻣﺠﺒﻮﺭ ﺑﻮﺩ ﻓﺸﺎﺭ ﺭﺍ ﺑﺮ ﻗﻠﺐ ﺍﻣﭙﺮﺍﺗﻮﺭﻱ ﻳﻌﻨﻲ ﻫﻨﺪﻭﺳﺘﺎﻥ ﻭﺍﺭﺩ ﻛﻨﺪ. ﺧﻸ ﻗﺪﺭﺕ ﺩﺭ ﺳﺮﺯﻣﻴﻦ ﭘﻬﻨﺎﻭﺭﻱ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻳﻚ ﺳﻮ ﺍﺯ ﺩﺭﻳﺎﻱ ﻣﺎﺯﻧﺪﺭﺍﻥ ﺗﺎ ﻣﺮﺯﻫﺎﻱ ﭼﻴﻦ ﺍﻣﺘﺪﺍﺩ ﻣﻲﻳ ﺎﻓﺖ ﻭ ﺍﺯ ﺳﻮﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺯ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺗﺎ ﺩﺷﺖ ﻫﺎﻱ ﺳﻴﺒﺮﻱ ﮔﺴﺘﺮﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ، ﺣﻘﻴﻘﺘﻲ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﺭﻭﺳﻴﻪ ﺟﺬﺍﺏ ﻣﻲﻧ ﻤﻮﺩ. ﻫﺪﻑ ﺩﻳﮕﺮ ﺭﻭﺳﻴﻪ ﺭﺍ ﻣﻲﺗ ﻮﺍﻥ ﺩﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﺭﺍﻩ ﺁﺑﻲ ﺩﺍﻧﺴﺖ ﻛﻪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺧﺎﻭﺭﻣﻴﺎﻧﻪ ﻭ ﺧﺎﻭﺭ ﻧﺰﺩﻳﻚ ﺑﻪ ﺍﻗﻴﺎﻧﻮﺱ ﻣﺘﺼﻞ ۱ﻣﻲ ﻛﺮﺩ؛ ﻳﻌﻨﻲ ﺧﻠﻴﺞ ﻓﺎﺭﺱ. ﺍﻳﻦ ﺍﻫﺪﺍﻑ ﺭﻭﺱ ﻫﺎﻱ ﺗﺰﺍﺭﻱ، ﻣﻮﺟﺐ ﺑﺮﺍﻧﮕﻴﺨﺘﻪ ﺷﺪﻥ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﺷﺪﻳﺪ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﻣﻲ ﺷﺪ، ﻛﻪ ﺧﻮﺩ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﺮﺷﺎﺭﻱ ﺩﺭ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺍﺷﺖ. ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺷﺎﻣﻞ ﺍﻧﺤﺼﺎﺭ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﻲ ﺧﺎﺭﺟﻲ ﺩﺭ ﺑﻨﺎﺩﺭ ﺧﻠﻴﺞ ﻓﺎﺭﺱ ﻭ ﻣﻮﺍﻓﻘﺖﻧ ﺎﻣﻪ ﻫﺎﻱ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﺎ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻮﺩ. ﻫﻨﺪﻭﺳﺘﺎﻥ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ »ﻗﻠﺐ ﺍﻣﭙﺮﺍﺗﻮﺭﻱ« ﺑﻪ ﺷﻤﺎﺭ ﻣﻲ ﺭﻓﺖ ﻭ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮﺍﻱ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﻣﺤﻔﻮﻅ ﻧﻘﺶ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺩﺭ ﻋﺰﻝ ﺍﺳﺘﺎﺭﻭﺯﻟﺴﻜﻲ ﻭ ﻧﺼﺐ ﺭﺿﺎﺧﺎﻥ ﺩﻛﺘﺮ ﺑﻬﺮﺍﻡ ﻧﻮﺍﺯﻧﻲ٭ m ۱۵۸۱۵۹ ﻣﻲ ﻣﺎﻧﺪ. ﻣﻄﻤﺌﻦﺗ ﺮﻳﻦ ﺷﻴﻮﻩ ﺑﺮﺍﻱ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺍﺯ ﻫﻨﺪﻭﺳﺘﺎﻥ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺯﻧﺠﻴﻴﺮﻩﺍ ﻱ ﺍﺯ ﺳﺮﺯﻣﻴﻦ ﻫﺎﻱ ﻣﺠﺎﻭﺭ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ۲ﺑﻮﺩ »ﻛﻪ ﻳﺎ ﺗﺤﺖ ﺳﻠﻄﻪ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﺍﺯ ﻧﻔﻮﺫ ﻗﺪﺭﺕ ﺑﺰﺭﮒ ﺩﻳﮕﺮ ﺩﻭﺭ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ.« ﺮ ﺍﭺ. ﺭﺍﻟﻴﻨﺴﻮﻥ، ﻧﻘﺶ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩﺍ ﻱ ﻣﻬﻢ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻫﺸﺪﺍﺭ ﺩﻫﺪ: ﺩﺭﺳﺖ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﻳﺮﺍﻥ ِ ﺳ ﺍﻣﺮﻭﺯ، ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺍﺭﻳﻮﺵ ﻧﻴﺴﺖ،... ﺍﻣﺎ ﻛﺸﻮﺭﻱ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﺮ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﻲﺗ ﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻣﺆﺛﺮﻱ ﺑﺮ ۳ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺍﻣﭙﺮﺍﺗﻮﺭﻱ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎﻱ ﻛﺒﻴﺮ ﺩﺭ ﺷﺮﻕ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﮕﺬﺍﺭﺩ. ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺭﻭ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺣﻔﻆ ﻭﺿﻌﻴﺖ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺑﻴﺸــﺘﺮ ﺍﺯ ﻭﺟﻮﺩ ﻳﻚ ﺳﻠﻄﻪ ( ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲ ﺩﺍﺩ ﻭ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﻌﻘﻴﺐ ﭼﻨﻴﻦ ﺳﻴﺎﺳــﺘﻲ، ﻧﻔﻮﺫ ﭘﻴﺶ ﮔﻴﺮﺍﻧﻪ Condominiumﻣﺸــﺘﺮﻙ ) ( ﺭﺍ ﺍﺗﺨﺎﺫ ﻛﺮﺩ. ﺍﻋﻤﺎﻝ ﺳﻴﺎﺳــﺖ ﻧﻔﻮﺫ ﭘﻴﺶ ﮔﻴﺮﺍﻧﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ Pre-emptive in fluence) ﺑﺎ ﺗﻬﺪﻳﺪﻱ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺳــﻮﻱ ﺭﻭﺳــﻴﻪ ﺍﺳــﺘﻘﻼﻝ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺧﻄﺮ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲ ﺩﺍﺩ. ﻭﺟﻮﺩ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻛﻪ ۴ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﻳﻚ ﻋﺎﻣﻞ ﻣﻬﻢ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻣﻨﻴﺖ ﻫﻨﺪﻭﺳــﺘﺎﻥ ﺑﻮﺩ، ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﺎﻥ ﺑﻪ ﻳﻚ »ﺿﺮﻭﺭﺕ ﻧﻈﺎﻣﻲ« ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ. ﺩﺭ ۱۳ ﺁﮔﻮﺳﺖ ۷۰۹۱ ﻛﻪ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﻭ ﺭﻭﺳﻴﻪ ﺑﺮﺍﻱ »ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﻬﻤﺘﺮ« ﻣﺠﺒﻮﺭ ﺑﻪ ﺗﺮﻙ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﺩﻳﺮﻳﻨﻪ ﺧﻮﺩ ﻭ ﺍﺗﺨﺎﺫ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻫﻤﻜﺎﺭﻱ ﺩﺭ »ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻭﻳﮋﻩ« ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺑﻪ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﺧﻮﺩ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺩﺍﺩﻧﺪ ﻭ ( ﻛﻪ Spheres of influenceﺑﺎ ﺍﻣﻀﺎﻱ ﻣﻮﺍﻓﻘﺘﻨﺎﻣﻪﺍ ﻱ ﺩﺭ ﺳﻨﺖ ﭘﺘﺮﺑﻮﺭﮒ، ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ »ﺣﻮﺯﻩ ﻫﺎﻱ ﻧﻔﻮﺫ«) ( ﺟﺪﺍ ﻣﻲ ﺷﺪ ﻣﻴﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺮﺩﻧﺪ. »ﺣﻮﺯﻩ« ﺭﻭﺳﻴﻪ ﭘﺎﻳﺘﺨﺖ، ﺗﻬﺮﺍﻥ، Bufferﺑﺎ ﻳﻚ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺣﺎﻳﻞ) ﻭ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺍﺳﺘﺎﻥ ﻫﺎﻱ ﺷﻤﺎﻝ ﻛﺸﻮﺭ ﺷﺎﻣﻞ ﺁﺫﺭﺑﺎﻳﺠﺎﻥ )ﺑﺨﺶ ﺟﻨﻮﺑﻲ ﺳﺮﺯﻣﻴﻨﻲ ﻛﻪ ﺷﻤﺎﻝ ﺁﻥ ﻣﺪﺕ ﻫﺎ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺧﺎﻙ ﺑﻪ ﺍﻣﭙﺮﺍﺗﻮﺭﻱ ﺗﺰﺍﺭﻱ ﺿﻤﻴﻤﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ(، ﺍﺳﺘﺮﺁﺑﺎﺩ ﻭ ﺧﺮﺍﺳﺎﻥ ﻭ ﺍﺳﺘﺎﻥ ﻫﺎﻱ ﺳﺮﺳﺒﺰ ﻭ ﭘﺮﻣﺤﺼﻮﻝ ﮔﻴﻼﻥ ﻭ ﻣﺎﺯﻧﺪﺭﺍﻥ ﺭﺍ ﺩﺭﺑﺮ ﻣﻲ ﮔﺮﻓﺖ. ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﮔﻮﺷﻪ ﺟﻨﻮﺏ ﺷﺮﻗﻲ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺣﻮﺯﻩ ﺧﻮﺩ ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﻧﺪ ﭼﺮﺍ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻪ ﺁﻧﺎﻥ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﻣﻲ ﺩﺍﺩ ﺑﺮ ﻣﺴﻴﺮﻫﺎﻱ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﻪ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻭ ﻫﻨﺪﻭﺳﺘﺎﻥ ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺮ ﺭﺍﻩ ﻫﺎﻱ ﻭﺭﻭﺩ ﺑﻪ ﺁﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﺧﻠﻴﺞ ﻓﺎﺭﺱ ﻧﺎﻣﻴﺪﻩ ﻣﻲ ﺷﺪ، ﻧﻈﺎﺭﺕ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ. ﺣﻞ ﻭ ﻓﺼﻞ ﺍﻣﻮﺭ ﺍﻣﻨﻴﺘﻲ، ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻫﺮ ﻳﻚ ﺍﺯ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻧﻔﻮﺫ ﺑﻪ ﺣﺎﻣﻲ ﺧﺎﺭﺟﻲ ﺧﻮﺩ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮﺩ ﻭ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺣﺎﻳﻞ ﻧﻴﺰ ﻗﺮﺍﺭ ﺑﻮﺩ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﺣﻮﺯﻩ »ﺑﻲ ﻃﺮﻑ« ﺗﺤﺖ ﺍﺩﺍﺭﻩ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﺎﻗﻲ ﺑﻤﺎﻧﺪ. ﻭﻟﻲ ﺍﺯ ﺁﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺍﺷﻐﺎﻝ ﻧﻈﺎﻣﻲ، ﺩﻭﻟﺖ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﺯ ﺗﻮﺍﻥ ﻭ ﺍﺭﺍﺩﻩ ﻣﺴﺘﻘﻠﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺩﺍﺭﻩ ﺳﺮﺯﻣﻴﻦ ﻭ ﻣﺮﺩﻡ ﺧﻮﺩ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭ ﻧﺒﻮﺩ، ﭼﺎﺭﻩﺍ ﻱ ﺟﺰ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺩﺭﺧﻮﺍﺳﺖ ﻫﺎ ﻭ ﺗﺤﻜﻢ ﻫﺎﻱ ﻗﺪﺭﺕ ﻫﺎﻱ ﺍﺷﻐﺎﻝ ﮔﺮ ﻧﺪﺍﺷﺖ. ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ۵۱۹۱ ﻭ ﺩﺭ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺟﻨﮓ ﺍﻭﻝ ﺟﻬﺎﻧﻲ، ﻫﺮ ﺩﻭ ﺩﻭﻟﺖ ﺭﻭﺳﻴﻪ ﻭ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺑﺮﺍﻱ ﻧﺒﺮﺩ ﻣﺸﺘﺮﻛﺸﺎﻥ ﺑﺎ ﻋﺜﻤﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﺘﺤﺪ ﺁﻟﻤﺎﻥ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻛﺮﺩﺳﺘﺎﻥ ﻭ ﺳﺮﺍﺳﺮ ﺑﻴﻦﺍ ﻟﻨﻬﺮﻳﻦ )ﻋﺮﺍﻕ ﺍﻣﺮﻭﺯﻱ( ﺭﺍ ﺩﺭ ﺗﺼﺮﻑ ﺧﻮﺩ ﺩﺍﺷﺖ، ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﻱ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺭﻭﺍﻧﻪ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻛﺮﺩﻧﺪ. ﻗﻮﺍﻱ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ﺍﺯ ﺟﺎﻧﺐ ﻫﻨﺪﻭﺳﺘﺎﻥ ﻭ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﻱ ﺭﻭﺳﻲ ﺍﺯ ﺟﺎﻧﺐ ﻗﻔﻘﺎﺯ ﻭ ﺗﺮﻛﺴﺘﺎﻥ ﺧﺎﻙ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﺎﺧﺖ ﻭ ﺗﺎﺯ ﺧﻮﺩ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻧﺪ ﻭ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺣﺎﻳﻞ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﻣﻴﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺮﺩﻧﺪ. ﺍﻳﻦ ﺗﻮﺍﻓﻖ ﺳﺒﺐ ﺷﺪ ﺑﺮﺗﺮﻱ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺩﺭ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻧﻔﺖ ﺧﻴﺰ ﺟﻨﻮﺏ ﻏﺮﺑﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺷﺮﻛﺖ ﻧﻔﺖ ﺍﻧﮕﻠﻴﺲ ﻭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻣﺸﻐﻮﻝ ﻛﺎﺭ ﺑﻮﺩ ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺩﺭ ﺷﻬﺮﻫﺎﻱ ﺑﺰﺭﮔﻲ ﭼﻮﻥ ﺷﻴﺮﺍﺯ ﻭ ﺍﺻﻔﻬﺎﻥ ﻭ ﺩﺭ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺳﺎﺣﻞ ﺧﻠﻴﺞ ﻓﺎﺭﺱ ۵ﺗﺜﺒﻴﺖ ﮔﺮﺩﺩ. ( ﺷﻬﺮﺕ ﺩﺍﺭﺩ ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﻭ ﻫﻤﻜﺎﺭﻱ The Great Game ﺁﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺑﻪ »ﺑﺎﺯﻱ ﺑﺰﺭﮒ«) ﻣﻴﺎﻥ ﺭﻭﺳﻴﻪ ﻭ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻣﻴﺎﻥ ﺳﺪﻩ ﻧﻮﺯﺩﻫﻢ ﻭ ﺑﺮﺍﻱ ﺳﻠﻄﻪ ﺟﻮﻳﻲ ﺑﺮ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﭘﻬﻨﺎﻭﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﺩﺭﻳﺎﻱ ﺧﺰﺭ ﻭ ﺩﺭﻳﺎﻱ ﻋﺮﺏ ﺑﻪ ﺭﺍﻩ ﺍﻓﺘﺎﺩ ﻭ ﺩﺭ ﻗﺮﻥ ﺑﻴﺴﺘﻢ ﻫﻢ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻳﺎﻓﺖ. ﺍﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺿﻤﻦ ۱۵۸۱۵۹ ﺑﺮﺭﺳﻲ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﻫﺎﻱ ﺑﺎﺯﻱ ﺑﺰﺭﮒ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻭ ﺧﻸ ﻗﺪﺭﺕ ﻧﺎﺷﻲ ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏ ۷۱۹۱ ﺭﻭﺳﻴﻪ، ﺗﻼﺵ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﺑﻪ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻧﻘﺶ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺩﺭ ﺑﺮﻛﻨﺎﺭﻱ ﺍﺳﺘﺎﺭﻭﺯﻟﺴﻜﻲ ﺍﺯ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﺗﻴﭗ ﻗﺰﺍﻕ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ﻭ ﺗﺸﻮﻳﻖ ﺭﺿﺎﺧﺎﻥ ﺑﻪ ﻛﻮﺩﺗﺎ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﺩ.