نقش آمادگی در کاهش آسیب پذیری از بحران های شهری

امروزه مدیریت بحران از جمله مواردی است که لازم است در فرایند برنامه ریزی شهری مورد توجه ویژه قرار گیرد. شهر مانند تمام سیستم ها مجموعه ای از اجزاست که با هم در حال تعامل هستند . اگر این اجزاء دچار مشکل شوند ، بر تعاملات اجزاء ودر کل سیستم تاثیر می گذارد . به طور کلی می توان شهر را موجود زنده ای تصور کرد که باید برای ادامه حیات و سلامتی آن برنامه ای وجود داشته باشد که مانع بروز بحران و یا حداقل ،کنترل بحران شوند. این فرایند را می توان مدیریت ریسک نامید. اگر برای شهری قبل از بروز هر حادثه و بحرانی فکر شود و پیش بینی های لازم انجام گیرد.می توان بروز بحران آن را مدیریت کرد . از آنجا که شهر را مدیران شهری مدیریت می کنند. این مدیران در زمان بروز بحران باید بتوانند آن را مدیریت نمایند. پس در هنگام بروز بحرانها ، مسئولیت کنترل آنها بر عهده مدیران شهری است. سیستم جامع مدیریت بحران ، مخاطرات بالقوه و منابع موجود را ارزیابی کرده و طوری برنامه ریزی می نماید که منابع موجود را با مخاطرات موازنه کند تا با استفاده از منابع موجود بتوان بحران را کنترل کرد. شش وظیفه مدیران بحران عبارتند از : برنامه ریزی ، جلب مشارکت مردمی، سازماندهی ، بکار گیری نیروی انسانی ، رهبری و نظارت . هدف کلی ، بهینه سازی فعالیتهای مقابله با بحران و به حداقل رساندن خسارات ناشی از آن و در نظر گرفتن مدیریت زمان که مدیر موظف است هزینه ها و مدت پروژه ها را کاهش و تعداد و کیفیت پروژه ها و فعالیت ها را جهت نیل به اهداف افزایش دهد. به عبارت دیگرزمان شروع واکنش و امداد رسانی ، هزینه عملیات برای امداد رسانی و بازسازی باید کاهش یابد. از طرف دیگر حجم عملیات آمادگی ، امدادرسانی و باز سازی ، کیفیت عملیات آمادگی، سطح آمادگی درمقابله با بحران و حجم اقدامات بازسازی و عادی سازی باید افزایش یابد. آمادگی : مجموعه اقداماتی که توانایی شهروندان ، مدیریت شهری ومردم را در انجام مراحل مختلف مدیریت بحران افزایش می دهند آمادگی شامل مطالعه ، تحقیق ، جمع آوری اطلاعات ، برنامه ریزی ، سازماندهی ، طراحی ، تامین منابع وامکانات ، آموزش، تمرین ومانور است .آموزش شامل آموزشهای همگانی وتخصصی برای شهروندان ،مسئولین ودست اندرکان ذیربط است که از طریق رسانه های گروهی یا به طرق مقتضی دیگر ارائه ميشود. برای دستیابی به آمادگی در کاهش آسیب پذیری بحران شهری، تهیه یک برنامه پایه آمادگی در برابر بحران ها و سوانح ، تهیه برنامه خدمات اجتماعی در شرایط بحرانی(ESSP) ، تهیه برنامه تخلیه در شرایط اضطراری و بحرانی ، تهیه برنامه تخلیه در شرایط اضطراری و بحرانی ، تمرین و آزمون برنامه های آمادگی در برابر بحران و تجدید نظر و به روز کردن احتمالی ، تعریف تاب آوری شهری : تاب آوري شهر عبارت از معياري براي سنجش ميزان توانايي نظام (System) شهري براي جذب تغييرات و سازماندهي مجدد تغييرات حاصل از اختلالات، پايداري شهر و ظرفيت سازي است. تاب آوری در نقطه مقابل آسیب پذیری قرار دارد و پاسخی است که شهر به بلایا می دهد و امروزه تمام شهرهای دنیا طرح و برنامه های خود را بر این اساس جلو می برند و در تلاش برای ساخت شهرهای منعطف و تاب آور هستند. شهر تاب آور، شبکه ای پایدار از سیستم های کالبدی و جوامع انسانی استیستم های کالبدی، مؤلفه های ساخته شده و طبیعی شهرند که شامل جاده ها، ساختمان ها، زیر ساخت ها، ارتباطات و تاسیسات تأمین انرژی و همچنین مسیرهای آب، خاک، توپوگرافی، جغرافیا و سیستم های طبیعی هستند. نکات مهمی که در برنامه های راهبردی میان مدت و بلند مدت برای ارتقای ایمنی کشوربراساس درسهای آموخته شده از حادثه پلاسکو باید از کلیه جوانب مورد بررسی مسئولان قرار گیرد : کاهش ریسک و مدیریت بحران ، نهادینه شدن موضوع ایمنی در شهرسازی و احداث بنا در بین مردم و مسئولان شهری از طرح تا اجرا ، ضرورت جامع نگری در مدیریت ریسک ، تهیه طرح های جامع کاهش ریسک و مدیریت بحران ، ضرورت فرهنگ سازی به دانش آموزان و مردم در هنگام بروز حوادث قهری و سوانح طبیعی، ضرورت توجه به ایجاد و تجهیز تیم های امداد و نجات شهری سنگین در کشور .در خاتمه 14 مورد از موارد پیشنهادات در خصوص کاهش خطرپذیری ساختمانهای شهری درزمینه حوادث ناگهانی مانند آتش سوزی و انفجار و کاهش خسارات در حوادث مشابه حادثه پلاسکو به مدیریت شهری ارائه گردید .

آمادگی ،مدیریت بحران،شهر ، تاب آوری، تاب آوری شهری