تحلیلی بر کارکرد سیستم اتوبوسرانی و نقش آن در حمل و نقل شهری، موردشناسی شهر زاهدان

توسعه وگسترش شهرنشینی و به دنبال آن افزایش تقاضای سفر در سال های اخیر شهرها را بامشکلاتی نظیر؛ ترافیک، نبود پارکینگ های مناسب وکافی، مسایل زیست محیطی و غیره مواجه ساخته است. در عین حال حمل و نقل عمومی به ویژه اتوبوسرانی در توسعه کارکردهای شهری از اهمیت خاصی برخوردار است؛ بنابراین پرداختن به ابعاد مختلف این سامانه برای افزایش کارآیی آن گامی در جهت حل مشکلات مذکور خواهد بود. بر اساس یافته های این پژوهش در شهر زاهدان روزانه حدود 684000 سفر- نفر، درون شهری انجام می گیرد. سهم اتوبوسرانی از این تعداد 120000 سفر– نفر، یعنی 5/17درصد از کل سفرهای روزانه شهری است که عملاً 5/8 درصد از میانگین کشوری آن کمتر است؛ در حالي که سامانه اتوبوسرانی موجود زاهدان با تعداد 254 دستگاه اتوبوس موجود، با برنامه ریزی علمی، مي تواند روزانه 254000 نفر مسافر(35 درصد) را جابه جا نماید، لیکن سیستم اتوبوسرانی این شهر در بیشتر موارد با استانداردهای موجود در کشور منطبق نیست. در واقع بر اساس استاندارهای جهانی این سامانه از نظر کمی با کمبود 126دستگاه اتوبوس مواجه است، اين درحالي است كه از ظرفیت اتوبوس های موجود نیز به درستی استفاده نمی شود. نتایج حاصل از این تحقیق بیانگر آن است که از جمله دلايل عدم موفقيت و کارایی متناسب سامانه اتوبوسرانی زاهدان، عدم وجود نیروی عملیاتی لازم (راننده و تعمیرکار) به تعداد کافی و كمبود تجهیزات و تسهیلات سیستم اتوبوس راني به خصوص در زمینه پارک سوارها و امکانات لازم در ایستگاههای اتوبوس را مي توان برشمرد. در عين حال این سامانه در شبکه خطوط نیز با مسائلی مانند، توزیع نامتناسب در سطح شهر، تراکم در نقاط تجاری و عدم انطباق در خطوط رفت و برگشتی مواجه است. رهیافت اصلی این پژوهش آن است که به منظور بهينه سازي و ارتقاء كيفيت سيستم¬اتوبوسراني درشهر زاهدان بایستی به جبران كمبودهاي موجود در زمينه تعداد ناوگان، نيروهاي عملياتي، تجهيزات و تسهيلات موجود، اقدام فوری گردد؛ در عین حال اصلاح شبكه خطوط موجود جهت كاهش ترافيك از یک سو و تحت پوشش قرار گرفتن نقاط کور حمل و نقلی شهر و نهایتاً افزايش سرعت سفراز سوی دیگر ضروری است.

حمل ونقل شهری، ترافیک شهری، سیستم اتوبوسرانی، خطوط اتوبوسرانی، زاهدان