حاشيه‌نشيني، ناهنجاري هاي شهری و راهکارهای تعدیل آن ‌مورد شناسی كريم‌آباد زاهدان

گسترش فيزيكي نابسامان و ب ي روي ه ي شهرها يكي از مشكلات شهر و شهرنشيني جهان سوم در دوران معاصر مي باشد؛ به طوري كه طي فرآيندي مداوم محدوده هاي فيزيكي و فضاهاي كالبدي شهر در جهات عمودي و افقي به لحاظ كمي و كيفي رشد م ي يابد و اگر اين روند سريع و بي برنامه باشد به تركيبي نامتناسب از فضاهاي شهري مشكل زا خواهد انجامي د . لذا يكي از علل شكل گيري اين روند و همچنين يكي از مهمترين پيامدهاي آن حاشيه نشيني شهري اس ت . جريان توسعه ي شهري در ايران طي سي سال گذشته باعث گرديد كه جمعيت شهرنشين بالغ بر دو برابر گردد و عم ً لا سرعت آن از ظرفيت و توانايي دولت و شهرداري ها در فراهم نمودن زيرساخ ت ها، ارائه ي خدمات و ايجاد اشتغال شهري به شدت پيشي گيرد. شهر زاهدان نيز به عنوان بزرگ ت رين شهر در جنوب شرق ايران يكي از بي قاعده ترين روندها در گسترش فيزيكي شهري را طي سه ده ه ي گذشته دارا بوده است؛ به طوري كه از ٩٣٧٤٠ نفر در سال ٦/ ١٣٥٥ جمعيت آن به ٥٣٢٢٧٠ نفر در سال ١٣٨٢ افزايش يافته و در واقع به طور متوسط سالانه ٦ درصد رشد داشته و در حال حاضر حدود از جمعيت شهري آن حاشيه نشين مي باشند. در عين حال بخش زيادي از جمعيت آن در فقر و بيكاري مطلق به سر مي برند، كه اين امر منجر به افزايش سكونتگاه هاي غير رسمي و ناهنجاري هاي فضايي كالبدي در سطح شهر گرديده است. كريم آباد در شرق زاهدان يكي از نواح ي حاشيه نشين اين شهر است كه بر اساس نتايج حاصل از نمونه گيري ميداني نگارندگان حدود ٣٥ درصد جمعيت آن را مهاجرين افغاني و ٦٥ درصد آن را نيز مهاجران روستايي كه از ساير نواحي استان سيستان و بلوچستان به زاهدان آمده اند، تشكيل مي دهد. عمده جمعيت ساكن در كريم آبا د ( ٥٨ درصد ) به دليل پايين بودن سطح سواد و مهارت در بخش غيررسمي اقتصاد، جذب و به شغل هاي كاذب و انگلي رو آورده اند. سرانه ي فضاي مسكوني ١٧ وجمع سرانه هاي شهري كريم آباد ٢ ٨٠ درصد واحدهاي مسكوني فاقد پروان ه ي ساختمان مي باشن د . / يك يا دو اتاق زندگي مي كنند همچنين وجود مسيرهاي روباز فاضلاب و فضاهاي غير بهداشتي در سطح شهر كه منجر به شيوع انواع بيماري ها گرديده از ديگر آثار فضاي ي - كالبدي حاشيه نشيني در اين ناحي ه ي شهري است . نتايج حاصل از اين تحقيق ضرورت بهسازي و توانمندسازي محلات حاشيه شهري را نشان داده و به راهكارهاي آن خصوصًا در مورد كريم آباد زاهدان پرداخته شده است.

شهر، توسعه افقي، حاشي هنشيني، ناهنجاري، كري مآباد، زاهدان.