جویای تبریزی و معانی و مضامین متضاد در شعر وی

میرزا داراب بیگ، متخلص به جویا، از شعرای بنام سبک هندی و از شاگردان توانمند کلیم کاشانی و صائب تبریزی در عرصۀ شعر و شاعری به شمار می رود. دیوان جویا با تأسی از کلیم و صائب، سرشار از معانی و مضامین متضاد است، یعنی جویا نیز همچون کلیم، صائب و دیگر شعرای سبک هندی، تحت تأثیر علل و عواملی همچون: علت قرار گرفتن در موقعیت های مختلف، عدم تعادل روحی و روانی، مضمون تراشی، دستیابی به معانی رنگین و در اصطلاح اهل ادب آن عصر، «معنی بیگانه»، نگاه متفاوتی به شخصیت های اساطیری، تاریخی، مذهبی و عناصر شعری و پدیده های محیط اطراف و طبیعت پیرامون خود داشته و به خلق معانی و مضامین جدید و متضاد از هم پرداخته است. منظور از معانی و مضامین متضاد، در اشعار سبک هندی آن است که شعرای این سبک، به جهت خلق مضامین جدید و پرهيز از مضامين كليشه اي و تک بُعدی رايج در هنجار ادبی فارسی(سبک عراقی)، با هنجارگریزی و آشنایی زدایی، سنت های شعری گذشتگان را در هم شکسته و با دادن بار معنایی کاملاً جدید به کلمات، از زوایای دید گوناگون، به عناصر و پدیده های محیط اطراف خود نگریسته و يك موضوع و پديدۀ ثابت و متعارف شعري را در دو معناي متضاد از هم(مثبت و منفی یا ستایش و نکوهش) به كارگرفته اند. نگارنده در این پژوهش معانی و مضامین متضاد را از کلّ غزلیات جویای تبریزی استخراج کرده و به ترتیب حروف الفبایی مورد بررسی قرار داده و هر جا که لازم و ضروری به نظر رسیده، از اشعار شعرای دیگر؛ بخصوص شعرای هم سبک شاعر، نظیر: کلیم ، صائب و دیگر شعرای سبک هندی نیز اشعاری به عنوان شاهد مثال در پی نوشت مقاله آورده است. هدف از این تحقیق تعیین موارد معانی و مضامین متضاد و هنجارگریزی در سبک هندی، در محدودۀ شعر جویای تبریزی است. نتیجه این که پرداختن به معانی و مضامین متضاد در شعر جویا، از طریق هنجار گریزی، و با تأسی از شعرای نامدار سبک هندی از بسامد بالاتری بر خوردار است.

جویای تبریزی، سبک هندی، معانی و مضامین متضاد، معنی بیگانه، نگاه مثبت و منفی، زاویه دید، هنجارگریزی