بررسی نقش سازندهای زمین شناسی در میزان فرسایش و تولید رسوب در زیرحوزه های رودخانه دویرج استان ایلام

در بررسي¬هاي مربوط به فرسايش و حفاظت خاك ويژگي¬هاي زمين¬شناسي و لیتولوژيكي حوزه با توجه به تأثيرات آن¬ها در فرسایش و توليد رسوب از اهميت خاصي برخوردار است. فرسایش و تولید رسوب به عواملی زیادی مرتبط است که مهم¬ترین آنها فرسایش¬پذیری سازندهای زمین¬شناسی به فرسایش می¬باشد. در این مطالعه به مقایسه فرسایش¬پذیری سازندهای دو زیرحوزه رودخانه دویرج استان ایلام و نقش آنها در فرسایش و تولید رسوب پرداخته شده است. در خروجی این زیرحوزه¬ها میزان رواناب و بار معلق اندازه¬گیری و سپس با استفاده از معادله نسبت تحویل رسوب، مقدار فرسایش هر زیرحوزه محاسبه گردید. در ادامه برای بررسی میزان فرسایش¬پذیری سازندهای زمین¬شناسی از روش فیض¬نیا استفاده شده است. نتایج نشان می¬دهد که حساسیت واحدهای زمین-شناسی به فرسایش نقش به¬سزایی در تولید رسوب دارد به طوری¬که در این تحقیق میزان حجم رسوب حوزه 1 بیش از 5/2 برابر حوزه 2 می¬باشد. علت تفاوت این است که در زیرحوزه شماره یک، 4/92 درصد از سازندهای زمین¬شناسی در طبقه حساس به فرسایش و 45/7 درصد آن در طبقه متوسط به فرسایش قرار دارند، اما در زیرحوزه شماره دو، 01/65 درصد حوزه از سازندهای حساس به فرسایش و 99/34 درصد آن در طبقه متوسط به فرسایش می¬باشند. در مرحله بعد با استفاده از رابطه تجربی در زیرحوزه یک، سازند گچساران با مساحت 6304 هکتار و فراوانی 09/82 درصد و در زیرحوزه دو، این سازند با مساحت 86/2166 هکتار و فراوانی 07/49 درصد بیش¬ترین وسعت را دارد. بالا بودن فرسایش و تولید رسوب زیرحوزه 1 نسبت به زیرحوزه 2 به دلیل وجود سازندهای حساس به فرسایش به ویژه سازند گچساران بوده که بیش¬ترین وسعت حوزه را به خود اختصاص داده است.

فرسایش، رسوب، سازندهای زمین¬شناسی، روش فیض نیا، دویرج