بررسی آشنایی زدایی و هنجارگریزی دستوری در شعر منوچهر آتشی

آشنایی¬زدایی در جهان متن، شامل همه¬ی شگردهایی می¬شود که در برجسته-سازی یک متن ادبی دخیل¬اند و معمولاً با نوعی هنجارگریزی همراه هستند و می¬توان گفت آشنایی¬زدایی نتیجه¬ی برجسته¬سازی و هنجارگریزی است. یکی از انواع هنجارگریزی¬هایی که که شاعر برای آفرینش اثر ادبی به آن دست می-زند، هنجارگریزی دستوری است و آن به معنی گریز از قواعد نحوي حاکم بر زبان است؛ هر زبان دارای ساختار دستوری خاصی است که مطابق زبان معیار، نظم می¬یابد اما در زبان شعر، این نظم و ساختار به هم می¬خورد و نوعی برجسته¬سازی شکل می¬گیرد؛ به عبارت دیگر شاعر از امکانات دستوری زبان در جهت برجسته¬نمودن شعرش بهره می¬جوید. هنجارگریزی دستوری به اشکال گوناگون در شعر شاعران مختلف، دیده می¬شود. بررسی شعر منوچهر آتشی نشان داده است که او از هنجارگریزی دستوری در هر دو بخش صرف (واژه) و نحو استفاده نموده است؛ انواع هنجارگریزی در سطح صرف در شعر آتشی عبارتند از: ساخت واژگان جدید، کاربرد واژگان کهن، بکارگیری واژگان امروزی و کاربرد واژگان بومی. در سطح نحو شعر آتشی نیز نمونه-هایی از گریز از هنجار دیده می¬شود که شاعر از این طریق به آشنایی¬زدایی پرداخته است. این جستار موارد مختلف این قاعده¬گریزی¬های نحوی را مورد بررسی قرار داده و نشان داده است آتشی از چه روش¬هایی در جهت غریبه¬سازی نحو شعرش استفاده نموده است.

آشنایی¬زدایی، هنجارگریزی دستوری، هنجارگریزی واژگانی، کهن¬گرایی، منوچهر آتشی.