کیفیت و کمیّت علمِ امام در روایات

دربارۀ کمیّت و کیفیت علم امام، نظریات متفاوتی مطرح است. سه موضع «بی‌کرانگی»، «کران‌مندی» و «سکوت» دربارۀ کمیّت علم امام، و دو دیدگاه «حضوری بودن» و «ارادی بودن» دربارۀ کیفیت آن وجود دارد. این پژوهش ـ با روش توصیفی ـ تحلیلی ـ ، آراء علامه طباطبائی و آیت‌‌الله صالحی را دربارۀ علمِ امام بررسی کرده است. نتیجه آن‌که، از دیدگاه علامه، امام دارای علم غیب بی‌کرانۀ احاطیِ نامحدود و از دیدگاه صالحی، امام دارای علم غیب کران‌مند ارادیِ محدود است. در نقد دو دیدگاه باید گفت: تضعیف سندی یا غلوآمیز دانستن متنِ روایاتِ دالّ بر بی‌‌کرانگی و نیز احاطی دانستنِ علم امام به ریزترین مسائل پذیرفتنی نیست، بلکه از آن‌جا که علم امام، لطف خدا و امام، هادی مردم است، هر جا امر هدایتی اقتضا کند، کرانۀ علمِ او به اذن الهی قبض و بسط پیدا می‌‌کند. بنابراین، به کار بردن تعابیر «محدود» یا «نامحدود» دربارۀ آن دقیق نیست، زیرا علم امام به سان مخزن نیست، بلکه یک جریان است و جریان، قابلیت تحدید ندارد.

علمِ امام بی‌‌کرانگی و کران‌مندی حضوری و ارادی صالحی طباطبائی