آسيب شناسي مديريت درآمدهاي نفتي در اقتصاد ايران

نفت و درآمدهاي نفتي، در طول دهههاي گذشته جايگاه بسيار مهمي را در اقتصاد و سياست ايران به خود اختصاص داده است. از يك طرف اقتصاد ايران به نحو گستردهاي به درآمدهاي نفتي وابسته شده است و اين وابستگي به خصوص با توجه به پايانپذيري ذخاير نفتي، در بلندمدت براي امنيت ملي و منافع كل نظام يك تهديد بالقوه است؛ از طرف ديگر جداي از بحث وابستگي، اگر نفت و درآمدهاي نفتي به نحو بهينه مديريت نشود م يتواند به جاي يك فرصت، به يك تهديد جدي براي ثبات، رشد و توسعه اقتصادي كشور تبديل گردد و در كاركرد بهينه اقتصاد كشور ايجاد اختلال نمايد. نفت و درآمدهاي نفتي به خودي خود نه يك مصيبت است و نه يك موهبت؛ اين نحوه مديريت درآمدهاي نفتي و تخصيص و توزيع آن در اقتصاد است كه تعيين مي نمايد كه نفت و درآمدهاي حاصل از آن به يك موهبت تبديل گردد يا يك مصيبت. مديريت صحيح درآمدهاي نفتي در كشورهاي نفت خيز مستلزم شناخت همه جانبه و كسب دانش لازم در مورد اثرات درآمدهاي نفتي، مكانيسم اثرگذاري و كانالهاي اثرگذاري آن بر اقتصاد كشورهاي صادركننده مي باشد، تا بر مبناي دانش به دست آمده، راهبردي بهينه و مؤثر براي مديريت اين منابع درآمدي تدوين نمود و سياس تهاي مناسبي جهت كاهش هزينه هاي درآمدهاي نفتي بر اقتصاد و بهره برداري حداكثري از منافع آن اتخاذ نمود. بر اين اساس مقاله حاضر در ابتدا تحت رويكرد نهادي-ساختاري به آسيب شناسي مديريت درآمدهاي نفتي در اقتصاد ايران مي پردازد و كانال ها و مكانيسم اثرگذاري درآمدهاي نفتي بر اقتصاد كشور را مورد ارزيابي قرار مي دهد. سپس بر اساس شناخت مكانيسم اثرگذاري درآمدهاي نفتي بر اقتصاد و آسيب شناسي مديريت درآمدهاي نفتي، به بررسي مزيت ها و عدم مزيت هاي راهبردهاي ممكن جهت مديريت درآمدهاي نفتي پرداخته و در نهايت به ارائه راهبردي براي مديريت بهينه درآمدهاي نفتي در ايران خواهيم پرداخت. اين راهبرد تحت عنوان "صندوق راهبردي نفت ايران" ارائه مي گردد.

توسعه اقتصادي، مصيبت منابع، درآمدهاي نفتي، رانت جويي، صندوق راهبردي نفت ايران.