بررسی تطبیقی سیمای معشوق در ترجیع بند سعدی و برخی مقلدان او

سخن سعدی آینه ی تمام نمای وصف معشوق و تحلیل گر جایگاه او در شعرو ادب فارسی است و بی گمان سعدی در ترسیم سیمای ظاهر و باطن معشوق ، سرآمد شاعران فارسی گوست. حضور معشوق در اشعار عاشقانه ی سعدی و از آن جمله در ترجیع بند وی که یکی ازماندگارترین شاهکارهای ادب غنایی به شمار می رود ،بسیاری از سخن سرایان وادی عشق را بر آن داشته تا با تقلید و پیروی از مضامین و ترکیبات و واژه های این استاد سخن،تصویرگر زیبایی ها و دلبری ها و طنازی ها و ناز و کرشمه ی،معشوقی باشندکه «هرلحظه به شکل بتی عیار» در طول تاریخ ادب فارسی در اشعار شاعران رخ نموده وبه جلوه گری پرداخته است .از نظر درون مایه و محتوا و مضمون سازی در شعر ،هم ترجیع بند سعدی و هم ترجیع بندهای مقلدانش،بر محور عشق و زیبایی های معشوق و بیان جزئیات و حالات عاشق و معشوق بنا نهاده شده است.اگرچه مقلدان سخن سعدی چه در ابعاد صوری و ساختاری و چه در بعد محتوا و مضمون ،بسیارند اما در این پژوهش ضمن معرفی مختصری از ده تن از مشاهیری که به سبک سعدی، ترجیع بند سروده اند و بسیاری از مضامین و تصاویر آفریده ی وی را در وصف معشوق ،مورد تقلید خود قرار داده اند ،هم سیمای ظاهری معشوق از قبیل چشم ،ابرو ،لب و دهان ،زلف ،خط و خال و... و هم ویژگی ها و صفات اخلاقی و رفتاری او نظیر تند خویی ،جفاکاری ،سنگدلی ،جنگ طلبی و فتنه انگیزی و...در مقایسه با ترجیع بند سعدی مورد بررسی قرار می گیرد ،تا مشخص گردد بیشترین موارد مشابه در مضمون سازی و توصیف معشوق در شعر کدام شاعران دیده می شود و سخن چه کسی به سخن سعدی نزدیک تر است.

سعدی، معشوق، ترجیع بند، مقلّدان سعدی