رویکرد عدالت ترمیمی به معاونت در جرم

عدالت ترمیمی از دهه 1970 میلادی در ادبیات حقوقی جهان مطرح شد تا رویکردی برای ترمیمی وضعیت فرد آسیب دیده از جرم و شناسایی علتهای وقوع بزه با هدف اصلاح آن و تعیین سهم جامعه در وقوع جرم و ترمیم اجتماعی آن باشد. اهمیت نظریه عدالت ترمیمی در جهان معاصر به حدی است که معاون حقوقی رییس‌ جمهوری دی ماه پارسال با تاکید بر ضرورت بهره‌گیری از عدالت ترمیمی به عنوان آموزه‌ای نوین در عرصه قضایی، از تدوین "لایحه عدالت ترمیمی" از سوی دولت برای ارائه به مجلس شورای اسلامی و تشکیل "کارگروه تخصصی تدوین پیش‌نویس لایحه عدالت ترمیمی" با بهره‌گیری از همکاری و مشاوره علمی استادان حقوق، دادرسان، وکلای دادگستری و جامعه‌شناسان خبر داد. به همین منظور باید ریشه عدالت ترمیمی را در تاریخ دیرین جوامع بشری و فرهنگ‌های باستانی و به ‌ویژه آموزه‌های مذهبی دانست که بر صلح، دوستی، گذشت، برادری، همبستگی، ترمیم و پرهیز جدی از انتقام و کیفرگرایی تاکید می‌کند محورهای اصلی عدالت ترمیمی شناسایی فرد یا افراد آسیب دیده از نقض قانون، تعیین علت جرم، تشخیص نوع و میزان آسیب، یافتن افراد ذینفع در ترمیم آسیب وارده و بطور کلی تلاش برای اصلاح ریشه‌ای موضوع است این در حالی است که "عدالت کیفری" مرسوم، هنگام وقوع هر جرم در پی تشخیص قانون مورد تعرض واقع شده، شناسایی فرد متعرض به عنوان مجرم و تعیین نوع و میزان کیفر مجرم متناسب با چارچوب قوانین است. عدالت ترمیمی" پیش از آنکه جرم را "نقض قانون" بداند، آن را تعرض به افراد و مناسبات انسانی دانسته و بر این اساس در پی معرفی روشهای جدید برای روند دادرسی کیفری و اجرای کیفر مبتنی بر حقوق فرد مجرم، جامعه و اصلاح و ترمیم سیب وارده بر فرد بزه‌ دیده است. به این ترتیب محور ختم دادرسی از منظر "عدالت کیفری" رسیدگی نسبت به تجاوز و تعدی صورت گرفته به قانون، تشخیص مجرم و تعیین و اجرای مجازات است اما "عدالت ترمیمی" جریان دادرسی را معطوف بر تشخیص رابطه فردی یا اجتماعی آسیب دیده از وقوع جرم، تعهدات ناشی از جرم برای اصلاح تبعات آن و تعیین سهم جامعه در جبران خسارت و اصلاح امر تلقی می‌کند. تمرکز اصلی عدالت ترمیمی با رویکردی جامع نسبت به منافع بزه ‌دیده، بزهکار و جامعه بر تشخیص نیازهای ایجاد شده برای فرد بزه دیده بخاطر گرفته به وی و تعیین مسوولیت‌ فرد بزهکار در جبران زیان است. بر این اساس تا کنون عدالت ترمیمی با عناوینی همچون عدالت محلی، عدالت غیررسمی، عدالت سبز، عدالت عقلانی، عدالت التیام دهنده، عدالت انسانی و مردمی و عدالت پویا معرفی شده است.

عدالت ترمیمی ، معاونت در جرم ، بزهکار ، بزه دیده