ظهور رسانه‌ها در نسل آینده سیستم های یادگیری مجازی

تحولات قرن بیستم و یکم و فرایند جهانی‌شدن در عصر فناوري اطلاعات و ارتباطات، امکان ظهور جامعه شبکه‌ای را فراهم آورده است. جامعه‌ای که در آن، وب اجتماعي، مجهز به نرم‌افزارهای اجتماعي، به عنوان ابزار ارتباطي رايج و بافت اصلی جهان معرفی شده و بر تمامي ابعاد زندگي بشر تأثیرگذار شده است. این جامعه شبکه‌ای، تعاریف جدیدي از هویت‌ها و جوامع انسانی عرضه می‌کند. تغییر ماهیت مراودات اجتماعی به شکل جوامع مجازي و معاشرت‌های الکترونیکی از طریق محتوای الکترونیک و سیستم چندرسانه‌ای، به عنوان محیط نمادین این جامعه پدید آمده است. آموزش و یادگیری، یک امر مهم و ضروری در روند توسعه جهانی كشورهاي درحال‌توسعه و نیز توسعه در ایران است. پیشرفت در آموزش و پژوهش، مدیون فناوری‌های اطلاعاتی و ابزارهای نوین ارتباطی و ظهور جامعه شبکه‌ای است. با توجه به اهمیت نقش و گسترش آموزش‌های الکترونیکی در جهت پیشبرد مرزهای دانش، دانشگاه‌های مجازي محل مناسبی برای ظهور و بروز استعدادها، خلاقیت و نوآوری‌ها خواهند بود. سیستم‌هایی که توسط بسیاری از دانشگاه‌های مجازی در سراسر جهان بکار گرفته می‌شوند، سیستم¬هایی تحت وب برای مدیریت، ردگیری دانشجویان، طراح دروس، ارزیابی و ... هستند که به منظور بهبود فرایند آموزش و یادگیری دانشجویان مورد استفاده قرار می‌گیرد. این سیستم‌ها، علاوه بر ویژگی¬ها و نقاط قوت بسیار زیاد، با مشکلاتی همچون، محدودیت انتقال محتوا، عدم ردیابی درست رفتار کاربران، عدم کنترل شخصی یادگیرندگان در حین یادگیری، کمبود کانال تعاملی و ارتباطی میان فراگیران و اساتید، محدودیت هماهنگی و همکاری میان‌دوره‌های آموزشی، مواجه هستند. سیستم‌های یادگیری که در حال حاضر در دانشگاه‌های مجازی، مورد استفاده اساتید و دانشجویان و کارشناسان آموزش قرار می‌گیرد، تمام فعالیت‌های کاربر را ردگیری و ارزیابی نمی‌کنند و ساختار درس ارائه شده و کارایی آن در روند یادگیری را مورد سنجش قرار نمی‌دهند. کنترل و نظارت بر فعالیت هر دانشجو به خاطر تعداد زیاد دانشجویان کاری مشکل و حتی غیرممکن است به همین دلیل به دست آوردن الگوهایی از فعالیت‌های دانشجویان خیلی مهم است. این سیستم‌ها، درحالی‌که برخی امکانات و تسهیلات را فراهم می‌آورند، برخی دیگر را به شدت محدود می‌کنند. ناکارآمدی انجمن‌های آنلاین و فعالیت‌های مشارکتی و نحوه اظهارنظر و ارائه دیدگاه در بحث‌های انتقادی و پرسش و پاسخ میان کاربران از دیگر محدودیت¬های این سیستم‌های آموزشی است. بنابراین سیستم‌های یادگیری مجازی، خالی از جنبه¬های منفی مرتبط با کاهش کارایی نیز نیستند و بایستی در جهت بهره‌گیری حداکثری از آن‌ها، تحلیل درستی از کاستی‌ها داشت و سعی در رفع یا کاهش آن‌ها نمود. گسترش ابزارهای وب 2 و توسعه محیط‌های یادگیری نوین، پاسخی به کمبودهای سیستم‌های یادگیری در مراکز آموزش الکترونیکی و دانشگاه‌های آموزش مجازی در قرن بیست و یکم است و قابلیت کاهش بسیاری از این محدودیت‌ها را دارد. به‌کارگیری ابزارهای وب 2 در آموزش الکترونیکی، با تأکید بر نقش فراگیران بر تهیه و ترویج محتوای وب، تولید و دسترسی فزاینده به محتوای آموزشی ارائه شده در فرمت¬های متفاوت مانند متن، تصویر، صوت، ویدئو و ...، انتقال تمرکز فعالیت‌های یادگیری از انتقال محتوا از استاد به یادگیرنده به زمینه¬سازی و افزایش ارتباطات و مشارکت یادگیرندگان در تولید محتوا، افزایش مهارت¬های حل مسئله، خلاقیت، ارتباطات و تصمیم¬گیری گروهی و افزایش توانایی امکان تجزیه و تحلیل مباحث آموزشی و محتواهای درسی، زمینه مناسبی را در جهت افزایش تعامل دانشجویان با همکلاسی و اساتید و حتی متخصصان خارج از نظام آموزشی فراهم می‌کند. این تعاملات و مشارکت‌ها زمینه‌ساز پژوهش پیشتازانه در عرصه علم و دانش و پیشرفت کشور گردیده و باعث افزایش سطح علمی و ترغیب آن‌ها به انجام فعالیت‌های علمی می‌شود. در حال حاضر در بسياري از كشورهاي دنيا، به منظور توسعه دانشگاه‌های مجازی و مراکز آموزش الکترونیکی و تجهيز این مؤسسات به فناوري اطلاعات و ارتباطات و همچنین تأمین سیستم‌های یادگیری مجازی مبتنی بر ابزارهای وب 2 و رسانه‌های اجتماعی، برنامه‌های جامعي طراحي و با جديت دنبال می‌شوند. نتایج حاصل از تحقیقات صورت گرفته در ایران در خصوص میزان رضایتمندی فراگیران نظام آموزش مجازی از سیستم¬های یادگیری و سنجش میزان برقراری تعاملات لازم در فرایند آموزش و روابط اجتماعی کاربران، حاکی از آن است که سامانه‌های یادگیری مجازی، در برخی موارد از کیفیت آموزشی و فنی لازم برخوردار نبوده و توانایی تأمین اهداف آموزشی فراگیران، اساتید و کارشناسان آموزش مجازی را به صورت جامع ندارند. در واقع می‌توان گفت، فرایندهای یادگیری در این سیستم‌ها، غیرتعاملی و استاد محور است. در این راستا بسياري از دانشگاه¬هاي ايراني قصد حركت به سمت نسل آینده يادگيري الكترونيكي را دارند. استقرار سیستم‌های یادگیری مبتنی بر ابزار وب 2 در محیط‌های یادگیری نوین، برخلاف سیستم‌های مدیریت یادگیری موجود، امکان ایجاد و برقراری تعاملات یادگیری فراتر از محدوده کلاس یا دانشگاه را با در نظر گرفتن علایق، تفاوت‌ها و استعدادهای فردی هر یک از کاربران، فراهم می‌سازند. مسئولان و مديران دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالي مجازی ایران بر آن‌اند تا تدابیر مناسبی را در به‌کارگیری نسل آینده سيستم¬هاي آموزش مجازی در مؤسسات خود به کمک رسانه‌های اجتماعی با هدف تمرکز فرایندهای یادگیری بر تقویت و غنی‌سازی مهارت‌های یادگیری فراگیران برای آموزش با تکیه بر فناوری و ابزارهای وب 2 و گسترش این نوع از آموزش اتخاذ کنند.

آموزش مجازی- دانشگاه الکترونیکی- سیستم های یادگیری- رسانه