اثرات مکانی-فضایی مهاجرت بازگشتی در روستاهای شهرستان میاندوآب

هدف: مهاجرت بازگشتی کنش مکانی- فضایی و فرایند بازگشت مهاجران از نقاط شهری به موطن روستایی¬شان است. افزایش آهنگ رشد این پدیده در سرشماری 1390 و تأثیر کمیت و کیفیت جابجایی¬های جمعیتی در موفقیت یا شکست برنامه¬های اقتصادی- عمرانی، شناسایی علل و انگیزه¬های آن را پراهمیت می¬سازد. هدف از تحقیق حاضر بررسی اثرات مکانی- فضایی مهاجرت بازگشتی در روستاهای شهرستان میاندوآب می باشد. روش: ماهیت تحقیق حاضر توصیفی - تحلیلی و شالوده پیمایش میدانی آن بر گراندد تئوری و ابزار گردآوری داده¬ها مصاحبه¬های نیمه¬ساختار یافته، می¬باشد. جامعه آماری تحقیق مهاجران بازگشته (در دهه اخیر) به شهرستان میاندوآب (126 خانوار) می¬باشد که با روش نمونه¬گیری متوالی حجم نمونه انتخاب و با انجام 22 مصاحبه به اشباع نظری رسید. یافته‌ها: در بازگشت مهاجران زمينه¬هاي اقتصادي با 46/45%مهمترین عامل بازگشت به روستا بود و زمینه¬های عمرانی با 72/22%و روانشناختی با 18/18%و اجتماعی با 64/13% در رتبه¬های بعدی قرار دارند. مهاجران با ارزیابی هزینه- فایده و تصور فواید بیشتر از هزینه¬ها تصمیم به بازگشت می¬گیرند. پیامدهای بازگشت مهاجران عبارتند از؛ نوسازی مسکن روستایی، سرمایه¬گذاری توسط 9/90% بازگشتگان که شامل؛ احیا اراضی کشاورزی و مکانیزاسیون کشاورزی (4 خانوار)، توسعه دامپروری (4 خانوار)، احداث کارگاههای تولیدی و خدماتی (5 خانوار) و ... بوده و نوعی بازساخت فضایی را نشان می¬دهد. محدودیت‌ها/ راهبردها: در زمینه مهاجرت بازگشتی و بویژه ابعاد فضایی آن با محدودیت منابع مواجه هستیم. همچنین در دسترس نبودن یا محافظه¬کاری برخی افراد نمونه در انجام مصاحبه، با مراجعات مکرر به روستاها و انجام مصاحبه¬ها در فضای صمیمی و بومی بودن مصاحبه¬گران این محدودیت را جبران کرد. راهکارهای عملی: جهت نگهداشت جمعیت و فراهم کردن زمینه های بازگشت مهاجران روستایی، متنوع كردن اقتصاد روستايي، ايجاد نواحی صنعتی روستایی در محدوده مورد مطالعه پیشنهاد شده است. اصالت و ارزش: شناسایی عوامل بازگشت مهاجران و تحلیل فضایی پیامدهای آن می¬تواند در برنامه¬ریزی فضایی و آمایش سرزمین مورد استفاده قرار گیرد.

مهاجرت بازگشتی، مهاجرت شهری- روستایی، بازساخت فضایی، شهرستان میاندوآب