بررسی خاستگاه های تاریخی حوزۀ رفتار اطلاعاتی با استفاده از رویکرد نوین طیف سنجی سال انتشار مآخذ

با استفاده از تحلیل مآخذ استنادی و تأکید بر سال انتشار این مآخذ می¬توان اهمیت آثار پیشین را برشمرد و خاستگاه¬های تاریخی یک حوزۀ پژوهشی را آشکار نمود. در این پژوهش، بر آنیم تا با روش جدیدی به نام طیف‌سنجی سال انتشار مآخذ، مهم¬ترین آثار تاریخی در حوزة رفتار اطلاعاتی را با رویکردی علمی مشخص نماییم. داده¬های اولیة این پژوهش، که با استفاده از روش علم‌سنجی و برای بررسی ریشه¬های تاریخی حوزة رفتار اطلاعاتی انجام گردیده، از وبگاه علوم استخراج شده ¬است. استفاده از این راهبرد جستجو که در محدودۀ زمانی 2000 تا 2014 انجام شد، منجر به بازیابی تعداد 15663 رکورد گردید که 2627 رکورد آن در مجلات علم اطلاعات و کتابداری به چاپ رسیده بود. سپس، داده¬های اصلاح‌شده با استفاده از برنامة نرم‌افزاری مختص RPYS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. توزیع تعداد مآخذ موجود در رکوردهای حوزۀ رفتار اطلاعاتی بر اساس سال انتشار آنها نشان می¬دهد که در قرن نوزدهم حوزة رفتار اطلاعاتی شاهد سه جهش مهم بوده است که به‌ترتیب در سال¬های 1876، 1879، و 1890 روی داده است. همچنین، بین سال¬های 1900 الی 1969 شاهد شش جهش در حوزة رفتار اطلاعاتی بوده¬ایم که به‌ترتیب در سال¬های 1948، 1954، 1957، 1960، 1965، و 1967 رخ داده است. به‌طور کلی و با توجه به یافته‌های این پژوهش به نظر می¬رسد که حوزة رفتار اطلاعاتی علاوه بر روان‌شناسی تا حدی نیز تحت تأثیر آثار روش‌شناختی کمّی و کیفی (مثل گراندد تئوری و کریتیکال اینسیدنت) بوده است. علاوه بر این، بعضی نظریه‌ها و کارهای نظری نیز بر این حوزه اثر گذاشته¬اند.

رفتار اطلاعاتی، علم‌سنجی، خاستگاه¬های تاریخی رفتار اطلاعاتی، طیف‌سنجی سال انتشار مآخذ