رمزگشایی نمادین نقوش حیوانی گرفت و گیر در سه نگاره از کلیله و دمنه براساس نظر عرفای بزرگ ایرانی با تأکید بر تعابیری از مولانا

چکیده حضور نقش مایه¬های گرفت¬وگیر یکی از شالوده¬های شاخص از نقش¬مایه¬های اصلی در نگاره¬های ایرانی بخصوص نسخه¬ی کلیله و دمنه است. بررسی ها نشان می¬دهد در ادبیات عرفانی پر راز و رمز ایران، تقابل دو حیوان از نگاه نمادین، به نفس مطمئنه و نفس¬اماره تعبیر شده است. برخورد حیواناتی از قبیل گاو-شیر و شیر-الاق و درگیری جغد –زاغ، رموز نمادین منحصر به فردی را شامل می¬شوند که قابل تفسیر است و هنرمند با آگاهی کامل از این نقش¬مایه¬ها، بهره برده است. یکی از ویژگی¬های نمادها، قدرت¬نمایی آن¬ها در بازگویی حقایق ماورائی خود است. شناخت نمادها در زبان عارفان قرآن¬شناس همچون مولانا، قابل ملموس¬ می¬باشد. ازاین¬رو مقاله حاضر با هدف بررسی 3 نمونه از نگاره¬های کلیله و دمنه و ضمن تأکید بر نقوش حیوانی گرفت¬وگیر و رویکرد به مفاهیم نمادین و عرفانی مولانا به اهمیت رمزگشایی این نقش¬مایه¬ها می¬پردازد. پژوهش حاضر در پی پاسخ به این سوالات است: چه نقش-مایه¬هایی حیوانی در آثار منتخب از کلیله¬ودمنه وجود دارد، نقوش حیوانی گرفت¬وگیر در نسخه مذکور، از منظر مولانا دارای چه محتوا و مضامینی هستند،این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی انجام شده است و گردآوردی مطالب به صورت کتابخانه¬ای می¬باشد. نتایج پژوهش بیانگر آن¬است: رمزگشایی نقوش حیوانی نمادی از انفاس بشر هستند که هر لحظه نفسی بر دیگری وسوسه و غلبه داشته باشد. تفکرات صوفیانه و عارفانه و تأثیر ادبیات، تمثیل¬های اسلامی در انتخاب و به کارگیری نقش¬مایه¬ها بر روی آثار کلیله و دمنه قابل تأیید است. مولانا برای روشن کردن خصلت¬های نفس آن را به جانور و یا جانورانی تشبیه کرده است. به عنوان مثال مولانا شیر را نماد قدرت مطلق، ولی مطلق و نفس ناطقه معرفی می¬نماید که در مقابل گاو که تمثیلی از جهالت، انسان غافل، نمادی نفس اماره است، قرار دارد. واژگان کلیدی نماد، نقوش حیوانی، کلیله و دمنه، گرفت و گیر، مولانا

نماد، نقوش حیوانی، کلیله و دمنه، گرفت و گیر، مولانا