بررسی نقش عوامل موثر بر عدم تحقق پذیری طرح های جامع شهری مطالعه موردی : شهر ساری

طرح های جامع، اگرچه با مقدماتی فنی و تخصصی و نیز صرف هزینه های زیادی تهیه گردیده اند و البته تأثیرات مثبتی در منطقه بندی کاربری ها، رعایت ضوابط و مقررات ساختمان و بهبود نسبی حیات شهرها داشته اند، اما به دلایل متعددی نتوانسته اند به تمام اهداف خود برسند. بر اساس مدارک موجود محدوده شهر در حد فاصل سال های ۱۳۳۵ تا ۱۳۴۵ افزایش محدودی به سمت جنوب- جنوب غربی، غرب، (کمی) در شمال و نواری در شرق تا حوالی تجن داشت. در سال ۱۳۵۵ اولین طرح جامع برای شهر تهیه شد ولیکن در تداخل با انقلاب اسلامی نهایتاً در سال ۱۳۶۱ به تصویب رسید. شروع مطالعات اولین طرح جامع شهر سال ۱۳۵۳ بوده است. طرح جامع نخست پیش بینی کرده بود که تا سال ۱۳۶۵ مساحت شهر به حدود ۱۳۲۲ هکتار و جمعیت آن به ۱۱۷۰۰۰ نفر برسد که عملاً این اتفاق نیافتاد و شهر هم به لحاظ مساحت و هم به لحاظ جمعیت از پیش بینی ها سبقت گرفت. به عبارتی پیش بینی جمعیت شهر در اولین طرح جامع آن کمتر از آنچه که وقوع یافته بود (% ۸۳ ). در مقابل مساحت شهر ۵۰۰ هکتار بیش از پیش بینی صورت گرفته افزایش یافت. در دوره دوم طرح جامع برای شهر تهیه گردید و در سال ۱۳۷۴ به تصویب شورای عالی معماری و شهرسازی ایران رسید. در طرح جامع دوم که افق آن در سال ۱۳۸۵ بوده مساحت شهر می بایست به ۲۷۶۵ هکتار می رسید. جمعیت شهر در این سال (در محدوده قانونی) به ۲۶۰ هزار نفر و مساحت ۱۳۷۹ و اصلاحیه ناشی از منطقه ای شدن شهر در سال ۱۳۸۷ مساحت قانونی آن را به ۳۰۰۰ هکتار رسانید. روش تحقیق مورد استفاده در این پژوهش، ارزیابی کمی طرح جامع با بررسی تطبیقی داده های پیشنهادی و مقایسه آن با داده های وضع موجود است. در واقع، ابتدا بر اساس داده های وضع موجود، تحقق پذیری افق جمعیتی شهر ساری مورد ارزیابی قرار می گیرد. سپس با تطبیق سطوح و سرانه های کاربری در پیشنهادات طرح با آمار وضع موجود، تناسبات، کمبودها و زیاد بودهای کاربری های موجود در سطح شهر ساری بررسی شده است و از روش های جمع آوری اطلاعات یعنی روش گردآوری مستقیم اطلاعات نظیر (مشاهده، پیمایشی میدانی، مصاحبه، و ...) و روش غیرمستقیم اطلاعات (استفاده از اسناد و مدارک) و نرم افزارهای GIS و EXCEL استفاده شده است.

عوامل مؤثر، عدم تحقق پذیری، طرح جامع، طرح های توسعه شهری، شهرساری