ارزیابی تغییرات غلظت روی و میزان اسید فیتیک دانه گندم دوروم در اثر کاربرد سولفات روی تحت خاک آهکی

گندم نقش ويژه‌اي در تأمين انرژي و پروتئين مورد نياز مردم جهان ايفا مي‌كند. اما این گیاه ذاتاً داراي مقدار کمی روي در دانه بوده و در صورت كشت در خاك‌هاي آهکی كه با مشكل كمبود روي مواجه هستند ميزان روي انباشته شده در دانه‌ها كمتر نيز خواهد شد. علاوه‌بر آن، در گندم ترکیبات ضد تغذیه‌ای مانند اسید فیتیک حضور دارند که مانع جذب ريزمغذي‌هايي مانند روي در بدن انسان می‌شوند. برآیند این عوامل به همراه تنوع کم رژیم غذایی سبب دریافت کمتر از نیاز روزانه این عنصر و سوء تغذیه ناشی از آن می¬گردد. با توجه به موارد فوق، این تحقیق به منظور بررسی تأثیر کاربرد سولفات روی در خاک آهکی بر تغییرات غلظت عنصر روی و میزان اسید فیتیک دانه به مرحله اجرا در آمد. این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک¬های کامل تصادفی با سه تکرار طی سال 1393 در دانشگاه مراغه اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل دو شرایط کاربرد روی؛ (1) کمبود روی در خاک (عدم مصرف سولفات روی) و (2) کفایت روی در خاک (کاربرد خاکی بهمراه اسپری برگی سولفات روی) و دو رقم بهاره گندم دوروم؛ دیاربکیر-81 و گدیز-75 بودند. نتایج نشان داد که کاربرد سولفات روی سبب افزایش 5/1 برابری غلظت روی دانه و کاهش 4/38 و 7/73 درصدی میزان اسید فیتیک و شاخص نسبت مولی اسید فیتیک به روی شد. در بین ارقام گندم دوروم نیز رقم گدیز-75 با داشتن غلظت روی بیشتر در دانه نسبت به رقم دیاربکیر-81 برتری نسبی داشت و از طرفی این رقم (گدیز-75) با میزان اسید فیتیک کمتر در دانه از شاخص نسبت مولی اسید فیتیک به روی کمتری نیز برخوردار بود. به طور کلی نتایج این تحقیق نشان داد که کاربرد سولفات روی نه تنها غلظت روی در دانه گندم را به میزان قابل ملاحظه¬ای افزایش می¬دهد بلکه سبب کاهش میزان اسید فیتیک و افت شاخص نسبت مولی اسید فیتیک به روی می¬گردد که در نهایت افزایش قابلیت جذب عنصر روی را در بدن انسان به دنبال دارد، پس کاربرد سولفات روی برای بهبود کیفیت دانه گندم بویژه در خاک¬های آهکی بسیار سودمند است و از طرفی کشت رقم گدیز-75 در این خاک¬ها جهت تولید دانه¬های با کیفیت پیشنهاد می-گردد.

غلظت روی دانه، اسید فیتیک، کود سولفات روی، گندم دوروم، خاک آهکی