بهره‌وري انرژي در صنايع توليدي ایران

اگرچه در توابع تولید عمدتاً دو عامل سرمایه و نیروی‌کار به عنوان عوامل اصلی شناخته می‌شوند، اما کمتر می‌توان تولیدی را بدون بکارگیری عامل انرژی تصور نمود. نسبت به سایر عوامل تولید، این عامل نیز از ویژگی‌های متمایزی برخوردار است. از یک‌سو، منبع انرژی می‌تواند از منابع تجدید شونده یا غیر قابل تجدید فراهم گردد و از سوی دیگر، استفاده از انرژی می‌تواند طبیعت را تخریب و سهم نسل‌های آینده را تحت تأثیر قرار دهد. از این رو، جهان طی سالیان متمادی کوشیده است تا استفاده از این منبع را برای آن‌چه که از آن به عنوان توسعه پایدار، یعنی همزیستی با محیط و حفظ سهم نسل‌های آتی، یاد می‌شود به صورت بهره‌ور استفاده نماید. بهره‌وری، بر این اساس معنا یافته و مطالعات متعددی در این حوزه انجام شده است. این بخش کوشیده است تا با محاسبه بهره‌وری انرژی در صنایع تولیدی استان‌های کشور، به مقایسه استان یزد از این منظر با سایر استان‌ها بپردازد. بهره‌وری انرژی با نسبت ارزش تولیدات به ارزش انرژی مصرفی تعریف گردیده و این میزان برای دوره 84-1374 محاسبه شده است. نتایج این بخش نشان‌دهنده آن است که اگرچه بهره‌وری انرژی صنایع تولیدی استان یزد در سال‌های ابتدایی دوره مورد بررسی از متوسط کل کشور بیشتر بوده‌ است، اما با مرور زمان و با کاهش این میزان در صنایع تولیدی استان و همچنین افزایش آن در کشور، جایگاه استان یزد از این حیث کاهش یافته و رتبه استان نیز از رتبه دهم و یازدهم سال‌های ابتدایی به رتبه بیستم در سال پایانی تنزل یافته است. این روند باعث گردیده تا بهره‌وری انرژی صنایع تولیدی استان یزد در مقایسه با دو استان کرمان و اصفهان در سطح نازل‌تری قرار گیرد. همچنین همسو با کل صنعت، نتایج حاصل از تحلیل بهره‌وری انرژی در سطح کدهای دورقمی منتخب ISICنشان‌دهنده آن است که صنایع 15 (مواد غذایی و آشامیدنی)، 17 (تولید منسوجات)، 25 (تولید مصنوعات لاستیکی و پلاستیکی)، 29 (تولید ماشین‌آلات و تجهیزات طبقه‌بندی نشده در جای دیگر) و 36 (تولید مبلمان و مصنوعات طبقه‌بندی نشده در جای دیگر) روند نزولی بهره‌وری را تجربه نموده‌اند. این در حالی است که سایر کدهای مورد بررسی با نوسانات متعدد از روند خاصی پیروی نمی‌کنند