بررسی داستان تصویری بهرام گور و کنیزک وی در شکارگاه، منقوش بر روی سفالینه های دورۀ سلجوقی

بررسی یک موتیف (موضوع موردی) از شاخه¬های جذّاب و جالب در هر رشته¬ای است که از خلال این بررسی¬ها، می¬توان به اطلاعات تاریخی، جغرافیایی، اجتماعی، هنری، مذهبی، ادبی، حماسی، اساطیری، باستان¬شناسی، مردم¬شناسی و معلومات عمومی و...دست یافت. با بررسی موردی «سفالینه¬ها» در پهنۀ ادب منظوم فارسی، علاوه بر آشنایی با جنبه¬های ادبی سفالینه¬ها که برای آفرینش تصاویرادبی، مضمون¬سازی، حکایت¬پردازی، تمثیل و ضرب¬المثل، استعاره، تشبیه، کنایه، مَجاز، ترکیبات اضافی و وصفی به کار رفته¬اند، می¬توان به اطلاعات با ارزشی از سُنن، آداب و رسوم، علائق و سلایق زندگی مردم در ادوار گذشته دست یافت. یکی از زیباترین کارکردهای هنری در این سفالینه¬ها، داستان¬ تصویری زیبا و با ارزش «بهرام گور و کنیزک وی در شکارگاه» است. این نوشته به روش توصیفی- تحلیلی و به شیوۀ کتاب¬خانه¬ای، ترتیب یافته است. نتیجۀ این بررسی حاکی از آن است که هنرمندان سفال¬ساز ادوار مختلف اسلامی، به ویژه دورۀ سلجوقی، ضمن تأسّی از روایت اصلی این داستان محبوب، معروف و مردم پسند که در منابع معتبری چون «البدء و التاریخ» مقدّسی و «عیون الاخبار» دینوری و «شاهنامۀ» فردوسی و «هفت¬پیکر» نظامی و «هشت بهشت» امیر خسرو دهلوی و «هفت اختر» عبدی بیگ شیرازی، آمده است؛ با توجّه به فرهنگ اسلامی- ایرانی جامعه¬ای که در آن می زیسته¬اند؛ در ظاهر و سیما و لباس شخصیّت¬های این داستان دخل و تصرّف کرده¬اند. در سفالینه¬های دورۀ سلجوقی، خبری از هیمنه و سطوت پادشاهی بهرام و زرق و برق لباس و زیورآلات و تاج و شمشیر و کمان وی به چشم نمی¬آید و این هنرمندان بیشتر به جنبۀ پهلوانی و بزم-آرایی و مهارت بهرام گور در شکار توجّه کرده¬اند.

بهرام گور، داستان های تصویری، سُفال، سُفالینه، نقوش سفالینه¬ها