بررسي علم سنجانه خاستگاه هاي تاريخي حوزه رفتار اطلاعاتي با استفاده از رويكرد نوين طيف سنجي سال انتشار مآخذ

مقدمه و هدف: با استفاده از تحلیل مآخذ استنادی با تأکید بر سال انتشار این مآخذ می¬توان اهمیت آثار پیشین را برشمرد و خاستگاه¬های تاریخی یک حوزۀ پژوهشی را آشکار نمود. در این پژوهش، بر آنیم تا با روش جدیدی به نام طیف سنجی سال انتشار مآخذ، مهم¬ترین آثار تاریخی در حوزه رفتار اطلاعاتی را با رویکردی علمی مشخص نماییم. روش شناسی: داده¬های اولیه این پژوهش، که با استفاده از روش علم سنجی و برای بررسی ریشه-های تاریخی حوزه رفتار اطلاعاتی انجام شده است، از وبگاه علوم استخراج گشته¬اند. استفاده از یک راهبرد جستجوی جامع که در محدودۀ زمانی 2000 تا 2014 انجام شد منجر به بازیابی تعداد 15663 رکورد گردید که از این میان 2627 مورد آن در مجلات علم اطلاعات و کتابداری به چاپ رسیده اند. سپس داده¬های اصلاح شده با استفاده از برنامه نرم افزاری مختص RPYS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتیجه گیری: توزیع تعداد مآخذ موجود در رکوردهای حوزۀ رفتار اطلاعاتی بر اساس سال انتشار آنها نشان می¬دهد که در قرن نوزدهم حوزه رفتار اطلاعاتی شاهد سه جهش مهم بوده است که به ترتیب در سال¬های 1876، 1879، و 1890 روی داده است. همچنین بین سال¬های 1900 الی 1969 شش جهش در حوزه رفتار اطلاعاتی رخ داده است که به ترتیب مربوط به سال¬های 1948، 1954، 1957، 1960، 1965، و 1967 بوده است. به طور کلی و با توجه به یافته های این پژوهش به نظر می¬رسد که حوزه رفتار اطلاعاتی علاوه بر روانشناسی تا حدی نیز تحت تأثیر آثار روش شناختی کمّی و کیفی (مثل گراندد تئوری و کریتیکال اینسیدنت) بوده است. علاوه بر این بعضی نظریه‌ها و کارهای نظری نیز بر این حوزه اثر گذاشته¬اند. واژه¬های کلیدی: رفتار اطلاعاتی، علم سنجی، خاستگاه¬های تاریخی رفتار اطلاعاتی، طیف سنجی سال انتشار مآخذ.