آسیب شناسی تاخیر در تملک پروژه‌های 76متری شهید بروجردی وآیت‌الله سعیدی شهرداری منطقه 18 و ارائه‌یراه‌کارهای اجرایی

بررسی علل تاخیر در تملک اراضی پروژه‌های 76 متری شهید بروجردی و آیت‌الله سعیدی شهرداری منطقه 18، شناسایی آسیب‌های اقتصادی و اجتماعی آن از نگاه خبرگان حوزه کارفرمایی، مشاوران، پیمانکاران و مالکان، همچنین رتبه‌بندی مهم‌ترین علل و آسیب‌های مذکور و نیز بررسی و سنجش میزان همسویی نظرات ارائه شده پنج هدف اصلی این پژوهش را تشکیل می‌دهد. ارائه راه‌کارهای اجرایی برای کاهش تاخیر در تملک اراضی نتیجه انتظاری از این مطالعه است. با شناسایی علل تاخیر، آسیب‌های اقتصادی و اجتماعی احتمالی، نمونه‌های آماری برای هر یک از گروه‌های مورد بررسی تعیین و داده‌های مورد نیاز با تکنیک پرسشنامه جمع‌آوری شده است. عوامل موثر بر تاخیر و آسیب‌های اقتصادی و اجتماعی آن نیز با استفاده از تکنینک‌های AHP و RII رتبه‌بندی گردیده و توافق نظرات ارائه شده با استفاده از ضریب همبستگی پيرسون محاسبه شده است. نتایج این بررسی نشان‌دهنده آن است که پنج عامل عدم تخصیص بودجه کافی، عدم تخصیص به‌موقع بودجه، عدم تامین اعتبار به‌موقع، تمایز قیمت کارشناسی ملک با قیمت واقعی و ضعف پیگیری دستگاه اجرایی برای تملک مهم‌ترین علل تاخیر از نگاه مجموعه گروه‌های مورد بررسی است. علاوه بر آن، از نگاه مجموع نظرات ارائه‌شده شش آسیب تاخیر در بازگشت سرمایه، اثرات تورمی بر قیمت املاک و مستغلات، افزایش هزینه‌های مصالح، هزینه‌ی ایجاد راه‌های موقت، افزایش هزینه‌های تجهیزات و کاهش ارزش زمانی پول اختصاص یافته برای تملک اراضی مهم‌ترین آسیب‌های اقتصادی ناشی از تاخیر در تملک اراضی است. این در حالی است که افزایش نارضایتی اجتماعی، آسیب‌های زیست محیطی، منظر نامطلوب شهری، عدم ‌اعتماد به کفایت مجریان طرح‌های عمرانی، افزایش عدم اعتماد به کفایت مدیران، افزایش اوقات تلف شده شهروندان، کاهش رفاه اجتماعی، افزایش عدم امنیت، افزایش اضطراب و ناآرامی‌های محیطی و عدم اعتماد نسبت به قوانین و مقررات و نیز عدم پایبندی به قوانین درآینده مهم‌ترین آسیب‌های اجتماعی قلمداد می‌شود. نتایج این پژوهش همچنین مبین آن است که در مجموع گروه عوامل مدیریتی بالاترین نقش را در تاخیر تملک اراضی داشته و در این گروه، سه عامل تمایز قیمت پیشنهادی ملک با قیمت واقعی، عدم ثبات در بخش‌های اداری مرتبط و عدم توانایی در جلب اعتماد مالکان مهم‌ترین عوامل مدیریتی تاخیر در تملک اراضی قلمداد می‌شود. بر اساس مجموعه نتایج بدست آمده، موارد ذیل به عنوان راه‌کارهای اجرایی کاهش تاخیر در تملک اراضی پیشنهاد می‌شود: • نتایج این پژوهش اگرچه نشان دهنده توافق نسبتاً بالایی بین نظرات گروه‌های مورد بررسی از منظر عوامل موثر بر تاخیر است اما میزان این همسویی در بین خبرگان حوزه کارفرمایی و مالکان به مراتب کمتر از سایر گروه‌ها است. از این رو تعامل بیشتر کارشناسان حوزه کارفرمایی با مالکان امری ضروری برای کاهش تاخیر در تملک اراضی است. • هزینه‌های اقتصادی اتلاف وقت شهروندان توسط پیمانکاران و مشاوران در رتبه اول اهمیت آسیب‌های اقتصادی قرار گرفته ولی این هزینه از نظر خبرگان حوزه کارفرمایی در گروه آسیب‌های اقتصادی پر اهمیت انتخاب نشده است، موضوعی که بیانگر عدم شناخت واقعی خبرگان حوزه کارفرمایی از آسیب‌های اقتصادی است. از نظر سیاست‌گذاری، احتساب زیان‌های اقتصادی غیر ملموس لازمه نگاهی واقع‌بینانه در برآوردهای اقتصادی تاخیر در پروژه‌های راه‌های درون‌شهری است. • نتایج این پژوهش نشان دهنده همبستگی پایین نظرات خبرگان حوزه کارفرمایی و مالکان از منظر آسیب‌های اجتماعی بوده و از این رو و از حیث‌ سیاست‌گذاری لحاظ نمودن آسیب‌ها و هزینه‌های اجتماعی ناشی از تاخیر آن امری ضروری است. • نتایج این پژوهش نشان داده است که گروه عوامل مدیریتی بالاترین نقش را در تاخیر تملک اراضی به خود اختصاص داده و از این‌رو، ایجاد گروه کارشناسی مدیریتی که بتوانند عوامل موثر بر تاخیر در این گروه را مورد بازنگری و واکاوی قرار داده و با بهبود آن زمینه را برای کاهش آن فراهم نمایند از هر حیث ضروری است. بر اساس مجموع نتایج به دست آمده و با لحاظ نمودن آسیب‌های اقتصادی و اجتماعی ملموس و غیر ملموس تملک اراضی قبل از اجرا مناسب‌ترین سناریو در انجام پروژه‌های عمرانی ‌راه‌های درون شهری است. این موضوع بر خلاف تصور، نه تنها زمان کل پروژه را افزایش نداده بلکه زمینه را برای کاهش مجموع هزینه‌ها در بلند مدت فراهم می‌آورد.