بررسی ابعاد کمی و کیفی سکونتگاههای غیر رسمی کلانشهر تبریز

در مطالعه کلان (ماکرو) از شهرنشینی در جهان سوم لازم است که تحلیل عمیق سیستم¬های شهری با توجه به سیستم سلسله¬مراتبی و وابستگی¬های بین¬المللی صورت گیرد. در این صورت شهر و پدیده¬های حاصل از آن (از جمله حاشیه-نشینی) را باید به عنوان فرم¬های فضایی ناشی از فرایند¬های بین¬المللی و ملی مورد مطالعه قرار داد. سكونتگاه¬هاي غير¬رسمي حاصل شهرنشيني سريع و مشكلات اقتصادي كشور¬ها وبخصوص كشور¬هاي درحال توسعه مي¬باشد.كشورايران نيزپس ازاصلاحات ارضي بااين پديده آشنا گرديد. رشد چنين سكونتگاه¬هايي مشكلات زيادي را درابعاد اقتصادي – اجتماعي وكالبدي شهر¬ها به همراه داشته است. مسكن غير¬متعارف یکی ازمشکلات ودر حقیقت نماد اسکان غیر¬رسمی است. دراغلب موارد نوع مسکن یکی ازنشانگر¬های کلیدی برای آسیب¬های فضایی شهرمحسوب می¬شود. کلانشهر تبریز نیز با دارا بودن حدود 400هزار نفر حاشیه¬نشین، تعداد 70هزار واحد مسکونی را به این بخش از شهروندان ناخوانده خود اختصاص داده است که در مقام مقایسه با جمعیت کل شهر حدود 30% شهروندان را شامل می¬شوند. بررسی این آمار و ارقام غیر¬رسمی حکایت از این مهم دارد که صرف نظر از ساخت و ساز¬های غیر¬قانونی در این مناطق، با توجه به حجم قابل توجه مهاجرت به شهر، این مناطق نقش محوری را در تأمین مسکن اقشار کم¬درآمد و عمدتاً مهاجر به شهر را تأمین می¬کنند. هدف ازبررسی حاضر شناخت و تحليل سیستمی ابعاد کمی و كيفي مسکن غیر¬رسمی بوده تا بتوان ازطریق بررسی دقیق آن، پتانسیل¬های اسکان غیر¬رسمی درتأمین مسکن که ازاساسی¬ترین نیاز¬های جوامع انسانی است، شناسایی و زمینه¬های کاهش آسیب¬های کالبدی –اجتماعی مشخص گردد. روش تحقیق در این پژوهش، توصیفی – تحلیلی؛ جامعه آماری، کلانشهر تبریز؛ نمونه آماری، محلات حاشیه¬نشین شمال و جنوب این کلانشهر و تکنیک جمع آوری اطلاعات نیز مطالعات کتابخانه¬ای و میدانی می¬باشد. در نهایت نیز اطلاعات بدست آمده با استفاده از نرم افزار¬هاي SPSSوEXCEL مورد تجزيه وتحليل قرار گرفته¬اند. نتایج حاصل از تحقیق نشان می¬دهد که نگرش بخشی در طرح¬های توسعه شهری، انتزاعی بودن و ضعف رویکرد سیستمی در این طرح¬ها به طور قابل چشمگیری باعث ایجاد و گسترش سکونتگاه¬های غیر¬رسمی در کلانشهر¬های کشور و از آن جمله کلانشهر تبریز شده است لذا پیشنهادات تحقیق به گونه¬ای ارائه شده است تا گامي موثر در راستاي انتظام¬بخشي وكاهش مشكلات مسكن در سکونت گاه¬های غیر¬رسمی برداشته شود.