مقایسه تاثیر آرام سازی‎ ‎جکوبسون و ماساژ نقطه هوگو بر‎ ‎علائم حیاتی و شدت درد ‏ بیماران کوله ‏‏سیستکتومی‎ ‎لاپاراسکوپیک

مقدمه و هدف: درد شایع ترین و عمده ترین شکایت بیماران بعد از اعمال جراحی بوده و به همین دلیل امروزه به ‏عنوان یکی از مفاهیم پایه پرستاری مطرح شده و اداره ی آن در تمامی استاندارد های مراقبت پرستاری در اولویت می ‏باشد. درد می تواند با تحریک سیستم سمپاتیک بر علائم حیاتی نیز تأثیر گذاشته و اختلالاتی را ایجاد نماید.اغلب برای ‏کنترل درد از روش های دارویی استفاده می شود که با عوارض متعددی می توانند همراه باشند. به همین دلیل امروزه ‏استفاده از روش های غیر دارویی و طب مکمل در حال گسترش است. لذا‎ ‎‏ با توجه به کمبود مطالعات و منابعی که به ‏بررسی روش های غیر دارویی کنترل درد و علائم حیاتی پرداخته باشد و همچنین نیافتن مطالعه ای که به مقایسه دو ‏روش آرامسازی جکوبسون و ماساژ نقطه هوگو بپردازد، مطالعه حاضر با هدف تعیین و مقایسه تأثیر آرامسازی ‏جکوبسون و ماساژ نقطه هوگو بر شدت درد و ‏علائم حیاتی ‏بیماران کوله سیستکتومی‏ انجام شده است. ‏ روش اجرا: پژوهش حاضر یک مطالعه کارآزمایی بالینی است که در نیمه اول سال 1395 انجام شد. ‏نمونه‌های این ‏پژوهش شامل کلیه بیماران کاندید کوله سیستکتومی به روش لاپاراسکوپیک‏ واجد‎ ‎شرایط‎ ‎‎ورود ‏‎ ‎به ‏‎ ‎مطالعه بودند. نمونه ‏گیری در بخش‌های ‏جراحی بیمارستان‌های شهید بهشتی، شهدای گمنام و ‏مرکز جراحی رازی شهر یاسوج ‏انجام شد.‏ ‏نمونه ها بر اساس تخصیص تصادفی بلوکی به سه گروه تقسیم ‏شدند(هر گروه 25 نفر). در این مطالعه مداخلات ماساژ ‏نقطه هوگو و آرامسازی جکوبسون انجام شد و پیامد مورد انتظار کاهش درد و بهبود علائم حیاتی بود. ابزار گرد‌آوری ‏داده‌ها شامل پرسشنامه‌های اطلاعات جمعیت شناختی، چک لیست ‏علائم حیاتی و ‏مقیاس عددی سنجش شدت درد ‏بود. این مقیاس بر روی یک خط کش مدرج از 0 تا 10 درجه بندی شده بود. مداخلات مربوط به هر گروه بر اساس ‏پروتکل ‏مداخله و بر اساس ‏دستورالعمل انطباق انجام شد. مداخلات مردان توسط پژوهشگر مرد و مداخلات بیماران ‏زن توسط کمک پژوهشگر زن انجام شد. در زمان های تقریبی 6 ساعت، 12، 24، 36، 48 و 60 ساعت پس از عمل ‏جراحی شش بار مداخله برای گروه های مداخله و اندازه گیری برای تمام گروه ها انجام شد. ‏داده ها پس از گردآوری ‏با نرم ‏افزار ‏SPSS‏ نسخه 20 و توسط آمار توصیفی(میانگین، انحراف معیار، کای دو) و آزمون تحلیلی(ویلکاکسون‏ ‏و ‏کروسکال والیس و توکی) مورد بررسی و مقایسه قرار گرفتند. ‏ یافته ها: نتایج مطالعه حاضر نشان داد که به غیر از متغیر وزن، هر سه گروه از نظر متغیرهای جمعیت شناختی و زمینه ‏ای همگن بودند و تفاوت معنی‌دار آماری بین سه گروه مورد مطالعه مشاهده نشده‌است. ‎در این پژوهش ‏میانگین سن بیماران 10.3±49.5 سال (دامنه 76-18 سال) بوده است.‏ ‏ در مقایسه درون گروهی (آزمون ویلکاکسون‏) ‏تمامی شش مداخله انجام شده موجب ‏کاهش معنی‌دار و قابل توجه درد بعد از مداخله نسبت ‏به قبل از مداخله شده ‏بودند. به نحوی که در مقیاس عددی 10-0 بررسی شدت درد، میانگین شدت درد در پایان مطالعه در گروه کنترل از ‏‏7.1 به ‏4 ، در گروه ماساژ از 7.7 به1.3 و در گروه آرامسازی از7.2 به2‏ ‏ رسید. همچنین در مقایسه درون گروهی ‏نتایج در آزمون کروسکال والیس نشانگر این بود که انجام این دو مداخله، در برخی مداخلات ‏ موجب ‏کاهش ‏معنی‌دار میانگین تعداد نبض، تعداد تنفس و فشار خون بعد از مداخله نسبت به قبل از ‏مداخله شده بود. به عنوان مثال ‏مقایسه میانگین تنفس، نبض، فشار خون سیستولیک و فشار خون دیاستولیک پس از انجام مداخله اول در گروه ماساژ ‏نقطه هوگو به ترتیب نشان دهنده کاهش میانگین ها به میزان 1.6، 3.7، 6.5 و3 بود و در گروه آرامسازی جکوبسون نیز ‏میانگین ها به ترتیب 0.5، 2، 4.2 و 0.2 کاهش یافتند ‏.‏ ‏ یافته‌ های این پژوهش نشان داد که تأثیر ماساژ نقطه هوگو ‏و آرامسازی ‏جکوبسون بر درد بیماران مشابه و یکسان بوده است. در مقایسه بین گروهی ‏ با آزمون توکی، انجام دو ‏مداخله ماساژ و آرامسازی در مقایسه سبب کاهش میانگین شدت درد در مقایسه با گروه کنترل شدند. ولی انجام دو ‏مداخله ماساژ و آرامسازی در مقایسه با گروه کنترل تأثیری بر نبض و فشار خون بیماران نداشت. در رابطه با تنفس تنها ‏انجام مداخله ماساژ نسبت به گروه کنترل تفاوت معنادار ایجاد کرده بود. در گروه کنترل تغییری در علائم حیاتی مشاهده ‏نشد یا تغییر بسیار ناچیز بود و تفاوت معنی دار نبود. ‏ نتیجه گیری: بر اساس نتایج این تحقیق، اجرای مداخلات ‏ماساژ نقطه هوگو و آرامسازی جکوبسون هر دو به صورت ‏تقریباً یکسان منجر به کاهش درد در ‏بیماران تحت عمل جراحی کوله سیستکتومی شده است. ولی در مقایسه با گروه ‏کنترل بر علائم حیاتی تاثیری نداشته اند. لذا پیشنهاد می گردد ماساژ نقطه هوگو و آرامسازی جکوبسون به عنوان قسمتی ‏از مداخلات پرستاري جهت کنترل درد مورد استفاده قرار گیرد.‏ واژه های کلیدی: آرام سازی، ماساژ، نقطه هوگو، درد، علائم حیاتی، ‏کوله سیستکتومی ‏