طرح جامع گردشگری استان سیستان و بلوچستان

بطور کلی سابقه تهیه طرح جامع توسعه گردشگری در ایران نخستین بار در سال 1351 به پیشنهاد سازمان برنامه و بودجه و توسط "شرکت توریست کنسولت" و با همکاری "مهندسین مشاور م. زنگنه" تهیه گردید. یکی از ویژگی¬های برجسته این طرح توجه به نقش و ضرورت گردشگری داخلی بوده و در عین حال از مهمترین رهیافتهای این طرح لزوم توسعه هماهنگ گردشگری داخلی و بین¬المللی و نیز ضرورت همکاری و هماهنگی سازمان متولی گردشگری با سایر نهادها از جمله سازمان برنامه و بودجه، وزارت مسکن و شهرسازی، وزارت نیرو، وزارت کشاورزی، سازمان محیط زیست و دیگر سازمانها بوده است. با این وجود طرح فوق که شامل چندین مجلد و بالغ بر دو هزار صفحه ضمیمه و نقشه است، متأسفانه بسیاری از بخش¬های آن امکان اجرایی شدن نیافت؟! همچنین طی سالهای دهة 1350 چندین طرح مطالعاتی گردشگری، در مناطق مختلف کشور انجام گرفت، که از آن جمله¬اند؛ طرح جامع جهانگردی کرانه¬های دریای خزر، طرح ایجاد مراکز جهانگردی در کلاردشت و دشت نظیر، طرح ایجاد مراکز جهانگردی در کرند، طرح جامع آبهای معدنی سرعین و لاریجان، طرح جامع جهانگردی جزایر کیش و مینو، طرح جامع جهانگردی سد لیتان و غیره. با این وجود بسیاری از این طرح¬ها نیز به مرحله اجرا در نیامد. بعد از انقلاب اسلامی در سال 1374 (1995 میلادی) از طریق دفتر برنامه عمران ملل متحد (UNDP) و سازمان جهانی جهانگردی (WTO) بمنظور توسعه صنعت گردشگری در جمهوری اسلامی ایران، " طرح جامع جهانگردی کشور" ، توسط کمیته کاری متشکل از کارشناسان سازمان ایرانگردی و جهانگردی، سازمان برنامه و بودجه، با هماهنگی وزارت امور خارجه مورد بررسی قرار گرفت؛ و نهایتاً مقرر گردید طرح مزبور طی 18 ماه و با اعتبار اولیه 355 هزار دلار که 75 درصد آن از طریق ایران و 25 درصد نیز از طریق UNDP تأمین گردید، انجام شود. این طرح در سالهای 80- 1379 انجام و پس از آنها با شرح خدماتی که جهت استانهای کشور به صورت طرح تیپ تهیه شد، مقرر گردید که " طرح جامع گردشگری هر استان" نیز جداگانه تهیه شود. در این راستا تاکنون تقریباً اکثر استانهای کشور از محل اعتبارات استانی، مطالعات این طرح را به اتمام رسانده¬اند و متأسفانه استان سیستان و بلوچستان به لحاظ عدم تأمین اعتبار به موقع طرح از طریق سازمان مدیریت و برنامه¬ریزی استان، هنوز در مراحل اولیه انجام مطالعات می¬باشد. خوشبختانه پژوهشکدة علوم زمین و جغرافیا وابسته به دانشگاه سیستان و بلوچستان، از سوی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و کار گروه گردشگری و میراث فرهنگی استان در نیمه دوم سال 1384 بعنوان مشاور انجام "مطالعات طرح جامع گردشگری استان سیستان و بلوچستان" برگزیده شد. با این وجود، علیرغم اینکه این طرح طبق شرح خدمات تیپ آن از سه فاز یا مرحلة جداگانه تشکیل شده و هر مرحله نیز خود به چندین قسمت و زیرقسمت تفکیک می¬گردد؛ تا پایان سال 1384 تنها از مرحله اول که خود چهارده زیرقسمت می¬باشد، فقط سه زیرقسمت آن تأمین اعتبار شده و در سال 1385 نيز تنها اعتبار دو زیرقسمت دیگر آن تأمین گردیده و در واقع تأمین اعتبار نُه زیرقسمت از فاز اول طرح به اضافه کل فازهای دوّم و سوّم که آنها نیز چهارده قسمت می¬باشد، در این سال انعقاد قرارداد آنها انجام نشد!!! اما خوشبختانه در سال 1386 با پیگیری پژوهشکده و تفاهم نامه ای که میان سازمان میراث فرهنگی و گردشگری سیستان و بلوچستان و سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان منعقد گردید، باقیماندۀ فاز یک و تمامی فاز¬هاي دوم و سوم نیز تعیین اعتبار و با این پژوهشکده از سوی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان قرارداد مطالعاتی آن مبادله گردید. از این رو کار تهیه و تدوین طرح جامع گردشگری استان که عملا تا دو سال قبل از آن معطل مانده بود، شتاب گرفت؛ و بلافاصله تیم های تحقیقاتی و برنامه ریزی، از مجرب ترین و توانمند ترین صاحب نظران دانشگاهی و اجرایی در سطح ملی و منطقه ایی تشکیل و خوشبختانه طی کمتر از یک سال با تلاش های مستمر و شبانه روزی این تیم، کل کار به اتمام رسید.