مجلد هجدهم؛ تحلیل و نتیجه گیری طرح جامع گردشگری استان سیستان و بلوچستان

در عصر گذر از فوردیسم به پسافوردیسم گردشگری به عنوان حق طبیعی انسانها شناخته، و جز لاینفک پایه¬های زندگی آنها محسوب میشود. کشورهای زیادی از این فرصت استفاده نموده و از آن بهره¬برداری بهینه¬ای به عمل آورده¬اند. اما در این بین، کشور ایران در به فعلیت رساندن این مهم توفیق چندانی نداشته و به تبع اولی، استان سیستان و بلوچستان در منتهی¬الیه جنوب شرق کشور با محدودیت¬های زیرساختی و کارکردها در جذب گردشگر توفیق چندانی نداشته است. از این رو مطالعه و بررسی، علل عدم موفقیت جذب گردشگر در این استان ضروری به نظر می¬رسد. بر این اساس، در پژوهش حاضر کلیه عوامل تأثیرگذار منجمله عوامل جغرافیایی، اجتماعی- فرهنگی، زیست محیطی، حمل و نقل، بازاریابی، ساختار تشکیلاتی ، با بهرگیری از مدل SWOT مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته اند. نتایج پژوهش نشان می¬دهد که توزیع فضایی منابع و جاذبه¬های گردشگری در استان سیستان و بلوچستان، از سویی از الگوی تحولات تاریخ اجتماعی- سیاسی اثرگذار و از سویی دیگر از پراکنش منابع اقتصادی، زیرساختی و اداری- سیاسی و نیز ساختارهای ژئومورفولوژیک و کلیماتولوژیک طبیعت استان تبعیت می¬کند. همچنین تحلیل پراکندگی فضایی تقاضای گردشگری مبین این نکته است که در وضعیت کنونی سه قطب اصلی گردشگری زاهدان، چابهار و زابل وجود داشته، که دارای جاذبه¬های سه¬گانه انسانساخت، طبیعی و تاریخی اند، و در عین حال بیشترین تمرکز خدمات گردشگری در این سه مقصد است. بر این اساس مهمترین بازار گردشگری داخلی استان، بازار استانهای خراسان، تهران و کرمان می¬باشند علاوه بر آن استانهای گلستان، یزد، فارس، اصفهان از دیگر بازارهای بالقوه داخلی¬اند که با اجرای راهبردهای دقیق و عملیات اندیشه می¬توان به این بازارها دست یافت. تقسیم استان به روش ماتریس ارزیابی کیفی و روی هم¬گذاری به 7 ناحیه گردشگری از دیگر نتایج این پژوهش می¬باشد بر این اساس ناحیه یک شامل شهرستانهای زابل و زهک (ناحیه تمدنی سیستان)، ناحیه دو شهرستان زاهدان (ناحیه زاهدان بزرگ)، ناحیه سه شهرستانهای چابهار و کنارک (ناحیه آبهای نیلگون، گلفشانها و کوههای مینیاتوری)، ناحیه چهار شهرستان خاش (ناحیه تفتان)، ناحیه پنج شهرستان ایرانشهر(ناحیه نخل و آمیزه قومی)، ناحیه شش شهرستان سراوان (ناحیه گاندو و محصولات گرمسیری) و ناحیه هفت شهرستان سرباز و نیکشهر (ناحیه نخلستانهای سرسبز) تقسیم¬بندی شده که برای هر منطقه بر اساس اهداف کلان و خرد عوامل توسعه و ضدتوسعه آنها نیز مشخص شده است. در پایان در جهت موفقیت کامل در هر یک از دوره کوتاه¬مدت، میان¬مدت، بلندمدت نیز پیشنهاداتی ارائه شده است.