مشروعیت ژن درمانی از منظر فقه اسلامی

يافته هاي علمي بشر هر روز ابعاد گسترده تري مي يابد و محققان و پژوهشگران رشته هاي مختلف علوم با مطالعات عميق و جامع خود به دستاورد هاي جديدي در جهان علم دست مي يابند. در ميان پيشرفت هاي چند دهه اخير،‌ به جرات مي توان گفت كه هيچ يك به اندازه بيوتكنولوژي و مهندسي ژنتيك بر ساير علوم تاثير عميقي نگذاشته است. بيوتكنولوژي يكي از مهمترين تكنولوژي هاي نوين تلقي مي شود به گونه اي كه بسياري از صاحب نظران قرن حاضر را قرن مهندسي ژنتيك و بيوتكنولوژي مولوكي ناميدند. به اعتقاد بسياري از دانشمندان، كشف ژن درماني در اوايل دهه 1990 يك رخداد بزرگ و انقلابي محسوب می شود كه چشم انداز جديدي را در عرصه علم ژنتیک ایجاد کرد،‌ زیرا برای نخستین بار در تاریخ علوم زیستی با استفاده از روش ها و فنون بسیار حساس و جدید جهت انتقال ژن های سالم به درون سلول های بدن و تصحیح و درمان ژن های جهش یافته و معیوب، ‌پنجره ای نو به سوی مبارزه جدی و اساسی با بسیاری از بیماری ها گشوده شده است. ژن درمانی روش اصلاح ژن های معیوب و عامل بیماری است. در ژن درمانی، شیوه های مختلفی برای اصلاح ژن مورد مطالعه می باشد. مهمترین روش ژن درمانی،‌ قراردادن یک ژن سالم،‌ در ژنوم بیمار است. اولین ژن درمانی در سال 1990 بر روی دختر بچه¬ی 4 ساله ای با بیماری ژنتیکی نادر نقص ایمنی شدید ترکیبی (SCID) انجام شد. از آنجا که بدن این دختر قادر به تولید آنزیم آدنوزین دآمیناز (ADA) ‌ نبود،‌ سیستم ایمنی بدن وی تضعیف شده و این دختر به شدت مستعد ابتلا به عفونت های شدید بود. دانشمندان ژن های تولید کننده (ADA) را به گلوبول های سفید خون این دختر وارد کردند و سپس سلول ها را مجددا به بدن این بیمار تزریق کردند. مطالعات بعدی نشان داد که سیستم ایمنی بیمار تقویت شده است و بیمار مجددا به زندگی عادی برگشت اما این روش درمانی در آن زمان یک درمان مادام العمر نبود و بیمار مجبور به تکرار درمان هر چند ماه یکبار بود. بحث دیگر که باید از لحاظ فقهی به آن توجه کرد این است که ژن درمانی بر روی سلول های غیرجنسی و جنسی دو پدیده متفاوت است. اگر ژن درمانی بر روی سلول های جنسی انجام شود،‌ امکان انتقال آن به نسل های بعدی نیز وجود دارد در حالیکه در ژن درمانی بر روی سلول های غیرجنسی فقط شخص دریافت کننده ژن بهبود می یابد و ژن مورد نظر به نسل های بعدی به ارث نخواهد رسید. برخی از اندیشمندان به هرگونه تغییر ژنتیکی در انسان معترض هستند بدون اینکه مزایای آن را در نظر بگیرند. بسیاری دیگر فقط ژن درمانی در سلول های غیر جنسی را تایید می کنند ولی استفاده از ژن درمانی در سلول های جنسی را نمی پذیرند.