تعيين سطح تكنولوژي در صنايع توليدي و صادرات صنعتی ايران: مقايسه استان يزد با ساير استان‌ها

تولید صنعتی، ارزش افزوده ایجاد شده توسط بخش صنعت، همچنین اشتغال صنعتی در هر کشور اگر چه به‌عنوان مشخصه‌های اصلی توسعه یافتگی بخش صنعت محسوب می‌شود، اما در ادبيات جديد نه تنها معيارهاي مذكور، بلكه سطح تكنولوژي به‌كار رفته در توليدات صنعتي يا ارزش افزوده ايجاد شده در بخش صنعت، همچنين بررسي سهم كاركنان صنعتي كه در هر يك از سطوح تكنولوژي به فعاليت مشغولند، اهميت مي‌يابد. از اين رو در شاخص CIP به‌عنوان یکی از شاخص‌های اساسی در سنجش سطح توسعه‌یافتگی کشورهای جهان، نه تنها توليد صنعتي بلكه سهم توليدات صنعتي با تكنولوژي بالا و متوسط مورد تأكيد قرار گرفته است. سهم بسيار اندك استان يزد از توليدات صنعتي با تكنولوژي بالا از كل توليدات صنعتي با تكنولوژي بالا در كشور، همچنين روند‌هاي نسبتاً ثابت از سهم اندك استان از ارزش افزوده ايجاد شده توسط صنايع با تكنولوژي‌هاي HIGH و MEDIUME در كشور و در نهايت سهم بسیار ناچیز و قابل اغماض اشتغال در صنایع HT نسبت به كل اشتغال HT در كشور از ویژگی‌های جايگاه صنايع استان بر حسب سطح تكنولوژي در مقايسه با كشور است. علاوه بر آن، نتايج اين مطالعه نشان‌دهنده سهم بسيار اندك توليدات صنعتي با تكنولوژي HT و عدم افزايش آن در طول دوره مورد بررسي در استان يزد است. استان يزد اگر چه توانسته است، در طول اين دوره سهم توليدات صنعتي با تكنولوژي پايين را از كل توليدات صنعتي كاهش دهد، اما از سوي ديگر توليدات صنعتي منبع‌گرا در طول دوره مورد بررسي روندي نسبتاً افزايشي را از خود نشان مي‌دهد. استان يزد تنها در سال‌هاي پاياني دوره توانسته است با افزايش سهم MT بهبودي را در توليدات صنعتي از حيث سطح تكنولوژي به نمايش بگذارد. علاوه بر آن، سهم بسیار ناچیز ارزش افزوده صنایع HT، آن هم تنها در برخی از سال‌ها، افزایش سهم ارزش افزوده صنایع با تکنولوژی متوسط، کاهش سهم ارزش افزوده صنایع با تکنولوژی پایین و افزایش سهم ارزش افزوده صنایع منبع‌گرا، خصوصاً در سال‌های پایانی دوره مورد مطالعه از ویژگی‌های ترکیب ارزش افزوده صنایع استان یزد طی این دوره است. با این تصویر باید از یک‌سو نسبت به افزایش سهم ارزش افزوده MT و کاهش سهم ارزش افزوده LT نسبت به ارزش افزوده صنایع تولیدی استان خوشبین بود. اما از نگاهی دیگر با سهم ناچیز ارزش افزوده ایجاد شده توسط صنایع HT و نیز افزایش سهم ارزش افزوده صنایع منبع‌گرا نمی‌توان تصویر روشنی را در بخش ارزش افزوده صنایع تولیدی استان بر حسب سطح تکنولوژی استان ارائه داد. اين در حالي است كه استان یزد تنها در برخی از سال‌ها سهم اندکی از شاغلان صنعتی HT کشور را به خود اختصاص داده است. سهم شاغلان صنعتی MT در استان یزد از کل شاغلان صنعتی کشور در این گروه در طی دوره مورد بررسی کاهش یافته و این سهم برای شاغلان صنعتی LT کاهش چشمگیری نداشته است. با این وجود استان یزد در طی دوره مورد بررسی سهم بیشتری از شاغلان صنعتی فعال در صنایع منبع‌گرای کشور را به خود اختصاص داده است.