تحلیلی بر تعاونی‌های صنعتی استان یزد و مقایسه آن با سایر استان‌ها بر اساس داده‌های وزارت تعاون

چكيده بررسی وضعیت تعاونی‌های صنعتی استان یزد (که بر حسب فعالیت به هفت گروه تعاونی‌های فعال، در دست اجرا، به هدف رسیده، ادغام‌شده، به فروش رسیده، غیرفعال و در نهایت تعاونی‌های منحل‌شده تقسیم گردیده‌اند) و مقایسه آن با سایر استان‌ها بر اساس داده‌های وزارت تعاون از حیث ویژگی‌های بنگاه‌، ویژگی‌های نیروی‌انسانی، ویژگی‌های مخارج و ویژگی‌های صنعت هدف اصلی این بخش است. نتایج به دست آمده نشان‌دهنده آن است که همانند کل کشور، در استان یزد نیز تعاونی‌های صنعتی با گرایش نساجی، چرم و پوشاک بیشترین سهم تعاونی‌های صنعتی را به خود اختصاص داده همچنین بالاترین سهم اشتغال پیش‌بینی شده در استان به گرایش نساجی، چرم و پوشاک اختصاص داشته و گرایش شیمیایی و سلولزی نیز بالاترین سهم سرمایه اولیه را در استان به خود اختصاص داده است. علاوه‌بر آن، نتایج این بخش نشان‌دهنده آن است که در استان یزد نیز همانند کشور بالاترین متوسط اشتغال پیش‌بینی شده هر بنگاه، بالاترین متوسط سرمایه اولیه هر بنگاه و همچنین بالاترین سرانه سرمایه اولیه به تعاونی‌های صنعتی با گرایش چند منظوره اختصاص یافته است. سایر یافته‌های این بخش نشان‌دهنده آن است که: 1. استان یزد با اختصاص 4 درصد از مجوز‌‌های صادره در تعاونی‌های صنعتی رتبه یازدهم را در بین سایر استان‌های کشور به خود اختصاص داده است. 2. حدود 28 درصد از بنگاه‌های تعاونی استان را بنگاه‌های فعال تشکیل داده و از این‌رو، استان یزد با رتبه بیست و چهارم در بین سایر استان‌ها دارای عملکردی پائین‌تر از کشور بوده است. 3. حدود 85 درصد از بنگاه‌های تعاونی صنعتی استان یزد در اندازه بسیارکوچک (کمتر از 10 نفر کارکن) جای گرفته و از این حیث استان یزد در رتبه دهم قرار داشته است. تمرکز اشتغال بنگاه‌های تعاونی صنعتی استان یزد نیز همانند اکثریت استان‌ها در بنگاه‌های بسیارکوچک (کمتر از 10 نفر کارکن) است. 4. استان یزد با 2/3 درصد از اشتغال تعاونی‌های صنعتی کل کشور در رتبه چهاردهم جای گرفته است 5. حدود 32 درصد از اشتغال تعاونی‌های استان یزد در گروه تعاونی‌های فعال جای داشته و این در حالی است که این میزان از متوسط کشور حدود 4 درصد کمتر است. استان یزد از این حیث نسبت به سایر استان‌ها در رتبه نوزدهم جای داشته است. 6. متوسط اشتغال پیش‌بینی شده برای هر بنگاه صنعتی بخش تعاون طی دوره مورد بررسی در هر بنگاه تعاونی 11 نفر کارکن است 7. متوسط سرمایه اولیه هر بنگاه تعاونی حدود 214 میلیون ریال بر حسب قیمت‌های جاری سال 1388 است. این میزان به ازای هر نفر شاغل حدود 20 میلیون ریال بوده، اما در طی برنامه‌های توسعه با نواسانات شدیدی روبرو بوده است. 8. بنگاه‌های بسیارکوچک (کمتر از 10 نفر کارکن) کمترین میزان متوسط سرمایه را به خود اختصاص داده، اما با این وجود، متوسط سرمایه هر بنگاه و بر خلاف انتظار در اندازه متوسط (99- 50 نفر کارکن) کمتر از اندازه کوچک (49- 10 نفر کارکن) است. 9. بالاترین سهم بنگاه‌های تعاونی صنعتی به بنگاه‌های‌ دردست اجرا تعلق داشته (بیش از 44 درصد) و بیش از 18 درصد از بنگاه‌های تعاونی صنعتی غیرفعال بوده‌اند. بنگاه‌های صنعتی فعال بخش تعاون (حدود 35 درصد) حدود 87000 اشتغال را خود جای داده‌اند. 10. اگرچه به طور متوسط حدود 20 درصد متقاضیان تشکیل تعاونی در کشور دارای تحصیلات آموزش عالی بوده اند، اما این میزان در استان یزد حدود 21 درصد بوده و بر این اساس رتبه استان یزد از این حیث رتبه دوازدهم است. 11. اگرچه متوسط اشتغال هر بنگاه تعاونی صنعتی در کل کشور 11 نفر است، اما این میزان در استان یزد 9 نفر بوده و از این‌رو، استان یزد نسبت به سایر استان‌های کشور در رتبه بیست و دوم جای گرفته است. 12. متوسط ایجاد سرمایه اولیه مورد نیاز برای ایجاد هر شغل در کشور 20 میلیون ریال است. این در حالی است که متوسط سرمایه اولیه مورد نیاز برای ایجاد هر شغل در تعاونی‌های صنعتی استان یزد نزدیک به 2 برابر متوسط کشور می‌باشد (36 میلیون ریال).