بخش تعاون و رشدسريع بنگاه‌هاي کوچک و متوسط

ایجاد اشتغال اگرچه دغدغه اصلی امروز بسیاری از جوامع و جامعه ایرانی است و در همین راستا سیاست های مختلفی جهت ایجاد اشتغال به کار گرفته شده است، اما ایجاد شغل از طریق تأسیس بنگاه های کوچک و متوسط از اهم این سیاست ها در اقتصاد ایران تلقی می گردد. با این وجود منبع ایجاد اشتغال جدید تنها ایجاد بنگاه های جدید تلقی نمی گردد، چه رشد بنگاه های موجود نیز در این راستا از اهمیتی اساسی برخوردار است. با این وجود و با همه اهمیت رشد بنگاه های هر اقتصاد، تنها درصد اندکی از بنگاه های دارای رشد، رشدی سریع را طی یک دوره مشخص نشان می دهند. این گروه اصلی ترین ایجاد کنندگان شغلند و بنابراین همواره مورد توجه مضاعف سیاست گذاران اقتصادی از یک سو و محققین دانشگاهی از سوی دیگر جهت شناسایی و تعیین ویژگی هایی که یک بنگاه را به واسطه رشد سریع از دیگر بنگاه ها متمایز می نماید قرار گرفته اند. با این همه اقتصاد ایران با همه نیاز به ایجاد اشتغال، شناسایی، مطالعه و بررسی ویژگی های چنین بنگاه هایی را مورد غفلت قرار داده است. این پژوهش می کوشد با معرفی روش های اندازه گیری رشد و معیارهای متفاوت ارزیابی آن، بنگاه های کوچک و متوسط صنایع تولیدی ایران را طی برنامه دوم توسعه با توجه به ویژگی رشد سریع و متغیرهای مؤثر بر آن، خصوصاً بررسی جایگاه مالکیت (با تأکید بر مالکیت تعاونی) مورد ارزیابی و کنکاش قرار دهد. ویژگی های 12712 بنگاه صنعتی طی برنامه پنج ساله دوم توسعه داده های این تحقیق را تشکیل می دهد. معیارهای متفاوت رشد نسبی، رشد مطلق و تلفیق این دو (Birch Index) جهت اندازه گیری رشد سریع به کار گرفته شده و بنگاه های کوچک و متوسط صنایع تولیدی نیز بر اساس تعداد کارکنان و با توجه به معیار کمتر از 50 و 100 نفر کارکن تعریف گردیده اند. همچنین روش دو مرحله ای هکمن (Heckman Two-step Estimation Procedure) نیز برای تعیین تورش های احتمالی ناشی از انتخاب نمونه به کار گرفته شده است. نتایج این تحقیق نشان می دهد که اگرچه رشد سریع و عوامل مؤثر بر آن در بنگاه های کوچک و متوسط می تواند تحت تأثیر روش های مؤثر بر اندازه گیری رشد (نسبی، مطلق و یا Birch Index) و نیز تعریف بنگاه های کوچک و متوسط (کمتر از 50 نفر یا 100 نفر کارکن) قرار گیرد، اما رشد سریع فارغ از نحوه محاسبه و تعریف بنگاه های کوچک و متوسط، تحت تأثیر مالکیت نیست. سن بنگاه، مهارت کارکنان، سطح تبلیغات، میزان سرمایه گذاری، رشد صنعتی که بنگاه در آن فعالیت می نماید و موانع ورود از عمده ترین عوامل مؤثر بر رشد سریع بنگاه های کوچک و متوسط در صنایع تولیدی ایران طی برنامه دوم توسعه محسوب می گردد.