مشکلات و معضلات آب استان البرز (چالش¬ها و راهکارها)

آب به¬عنوان یک منبع با ارزش انرژی ضمن آنکه نقش اساسی و بیولوژیکی در زندگی انسان¬ها بر عهده دارد، یکی از مهمترین عوامل زیرساخت¬های زندگی اجتماعی و توسعه جوامع به شمار می¬رود. چنانچه حفاظت و مدیریت منابع آب در جهان از مهمترین و بزرگترین چالشها و نگرانی¬ها محسوب شده و بحران آب به صورت یک مساله جهانی مطرح می¬باشد. عواملی همچون افزایش چشمگیر جمعیت کره زمین و بهره‌برداري بی‌رویه از منابع محیط زیست براي تامین نیازهاي اقتصادي تأثیر خود را بر محیط زیست و از جمله منابع آب بر جاي گذاشته است. منابع آب بهعنوان یک موضوع با اهمیت در صحنه سیاست داخلی کشورها به ویژه در مناطق خشک و کم آب نظیر ایران از دیرباز مطرح بوده و همچنان اهمیت خود را حفظ کرده است. استان البرز با وسعتی حدود 5142 کیلومترمربع معادل 31/0 درصد مساحت کل کشور است. این استان در محدوده عرض جغرافیایی شمالی و طول جغرافیایی شرقی واقع شده است. ارتفاع مستعد کشت آن بین 900 تا 1960 متر از سطح دریا است. به‌طور کلی مشکلات آب استان را می‌توان در 7 شاخه اصلی که به‌طور مستقیم یا غیر مستقیم متأثر از مسئله آب هستند، رده‌بندی نمود. که عبارت‌اند از: انتقال آب از طریق تونل، سیلاب، حق آبه، چاه‌های غیر مجاز، فرونشست زمین در اثر برداشت بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی و کاهش کیفیت آب، افت کیفیت آب‌های زیرزمینی و شوری آن، آلودگی آب سدهای استان. ارائه بهترین راهکارهای ارتقای فرهنگ مصرف صحیح و بهینه آب در بخش کشاورزی نیاز به زیر بنایی فرهنگی صحیح و مطمئن و فرهنگ‌سازی در جامعه کشاورزی دارد که در این زمینه دو بخش دولتی و غیردولتی که همان کشاورزان و متخصصان این بخش را شامل می‌شود. در خصوص راهکارهای مؤثر در کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی می¬توان موارد شامل تغییر در شیوه آبیاری و حفظ منابع آب زیر زمینی، سیستم‌های آبیاری جدید، استفاده از لوله‌های دریچه دار جهت بهبود روش‌های آبیاری سطحی، آبیاری زیرزمینی، آبیاری به روش زیر سطحی با لوله‌های سفالی، استفاده از کنتورهای هوشمند در کشاورزی، کاهش تلفات آب با کاهش ضایعات، کشت گلخانه‌ای، استفاده از گونه‌های گیاهی مقاوم به خشکی و شوري، ایجاد شبکه‌های تعاونی آبیاری در بخش کشاورزی، اعمال طرح‌های تشویقی از طرف دستگاه‌های دولتی، اجرای برنامه‌های آبخیزداری، استفاده از آب بازیافتی راهکاری برای کاهش فشار بر منابع آب زیرزمینی، محدودیت کشت محصولات آب بر، اجرای برنامه الگوی کشت، معرفی ارقام جدید دیر گل و مقاوم به خشکی، روش¬های جلوگیری از آلوده شدن منابع آب سطحی و زیرزمینی، استفاده از برنامه‌ریزی آبیاری را نام برد. برنامه‌ریزی و اجرای طرح‌های مدیریت مصرف آب در کشاورزی نیاز به یک امنیت اقتصادی ضمانت اجرایی عدالت در توزیع آب و موارد بی‌شمار دیگری دارد. راه دیگر کمک به فرهنگ‌سازی و ارتقای مصرف صحیح و بهینه آب اعمال طرح‌های تشویقی از طرف دستگاه‌های دولتی نظیر پرداخت یارانه‌های صحیح به طرح‌های مدرن و جدید آبیاری کشت محصولاتی که صرفاً نیاز به آبیاری غرقابی و پر مصرف ندارند و اصلاح تعرفه‌ها برای مشترکین پر مصرف چه از نظر استحصال بی‌رویه آب‌های زیر زمینی و چه از نظر برداشت آب‌های سطحی است.