رابطه بين عوامل حمايت کننده فردي (خودپنداره و عزت نفس) با طرحواره‌هاي اوليه اختلالات شخصيت در دوره نوجواني و جوانی

شناخت طرحواره‌ها برای تجارب زندگی فرد ضروری بوده و بسیاری از طرحواره‌ها که در اوایل زندگی شکل می‌گیرند و به حرکت خود ادامه می‌دهند و خودشان را به تجارب بعدی زندگی تحمیل می‌کنند. بنابراین می‌توان شاهد تأثیرات آن‌ها بر روی متغیرهای متعددی از جمله خودپنداره و عزت نفس بود. و حتی بررسی آن‌ها می‌تواند در امور مشاوره‌ای و روان درمانی مشاوران را در این زمینه یاری نماید. با توجه به هدف پژوهش رابطه بین عوامل حمایت کننده فردی (خودپنداره و عزت نفس) با طرحواره‌های اولیه اختلالات شخصیت در دوره نوجوانی و جوانی پرسش نامه‌ها‌ی عوامل حمایت کننده فردی (عزت نفس و خودپنداره) و پرسش نامه های طرحواره‌های اولیه اختلالات شخصیت بر روی 800 آزمودنی (400 نوجوان و 400 جوان) در سطح شهرهای مختلف استان آذربایجان غربی اجرا شد. روش پژوهش از نوع زمینه یابی بوده و برای بررسی رابطه بین متغیرهای مورد مطالعه از آزمون ضریب همبستگی، برای بررسی تفاوت بین نمرات آزمودنی‌ها از آزمون t مستقل و تجزیه و تحلیل واریانس یکراهه و همچنین از آزمون رگرسیون گام به گام استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد که: در دانش آموزان مقطع راهنمایی بیشترین رابطه بین متغیرهای خودپنداره با محرومیت عاطفی، شرم و نقص و شکست بوده است. همچنین بیشترین رابطه عزت نفس با متغیرهای محرومیت عاطفی، انزوای اجتماعی و شرم و نقص بوده است. در دانش آموزان دبیرستانی بیشترین رابطه بین متغیرهای خودپنداره با محرومیت عاطفی، شرم و نقص و وابستگی بی‌کفایتی بوده است. همچنین بیشترین رابطه عزت نفس با متغیرهای شرم و نقص، محرومیت عاطفی و انزوای اجتماعی بوده است. متغیرهای محرومیت عاطفی (3 درصد)، ایثار (5 درصد)، آسیب پذیری (6 درصد)، گرفتاری (7 درصد)، شرم و نقص (8 درصد) و بی اعتمادی (10 درصد) خود پنداره را در دانش آموزان دبیرستانی تبیین می‌کنند. و انزوای اجتماعی 7/4 درصد خود پنداره را در دانش آموزان راهنمایی تبیین می‌کند. متغیرهای شرم و نقص (5 درصد) و محرومیت عاطفی (8/7 درصد) واریانس عزت نفس را در دانش آموزان دبیرستانی تبیین می‌کنند. و متغیرهای انزوای اجتماعی، محرومیت عاطفی و معیارهای سرسختانه به ترتیب 8/5، 9/6 و 8/7 درصد واریانس عزت نفس را در دانش آموزان راهنمایی تبیین می‌کنند. نتایج جانبی پژوهش نیز نشان داد که: بین متغیرهای عزت نفس، اطاعت، معیارهای سرسختانه و استحقاق در دانش آموزان دبیرستانی و راهنمایی تفاوت معناداری وجود دارد. بین متغیرهای خود پنداره، بی‌اعتمادی در دانش آموزان دختر و پسر مقطع راهنمایی تفاوت معناداری وجود دارد. بین تمام متغیرهای فوق در بین دانش آموزان شهر و در مقطع راهنمایی تفاوت معناداری وجود دارد. بین متغیر محرومیت عاطفی در دانش آموزان کلاس دو و سوم راهنمایی تفاوت معناداری وجود دارد. بین متغیرهای فوق در بین دانش آموزان شهرهای مختلف استان آذربایجان غربی در دانش آموزان مقطع راهنمایی تفاوت معناداری وجود دارد. بین متغیرهای شرم و نقص، ناخوشایندی اجتماعی، شکست، وابستگی بی‌کفایتی، گرفتاری و استحقاق در بین دانش آموزان دختر و پسر مقطع متوسطه تفاوت معناداری وجود دارد. بین متغیر ایثار در دانش آموزان شهری و روستایی مقطع دبیرستانی تفاوت معناداری وجود داشت. بین سایر متغیرهای مورد مطالعه در دانش آموزان شهر و رستا تفاوت معناداری وجود نداشت. بین میانگین متغیرهای خود پنداره، انزوای اجتماعی و شکست در دانش آموزان اول، دوم و سوم دبیرستانی تفاوت معناداری وجود دارد. بین متغیرهای فوق در بین دانش آموزان مقطع متوسطه شهرهای مختلف استان آذربایجان غربی تفاوت معناداری وجود دارد. با توجه به نتایج پژوهش آموزش خانواده‌ها، رفع محرومیت‌های عاطفی در دوره نوزادی، ایجاد حس استقلال، اعتماد به نفس و امنیت روانی و لزوم توجه بیشتر به مشکلات اجتماعی نوجوانان پسر در شهرهای بزرگ در مقطع راهنمایی توصیه می‌شود. كلمات كليدي: طرحواره‌های اولیه اختلالات شخصیت - خود پنداره - عزت نفس - نوجوانان - جوانان