ارزیابی آلودگی فلزات سنگین در خاک¬های سطحی کاربری¬های مختلف شهرهای شوشتر و دزفول و برخی محصولات مزارع کشاورزی کشت شده

شوشتر و دزفول دو شهر مهم استان خوزستان از نظر کشاورزی سبزیجات، صیفی¬جات، میوه و تره¬بار می¬باشند و در شهرک¬های صنعتی این دو شهر صنایع مختلفی از جمله صنایع تبدیلی و فرآوری مواد غذایی وجود دارد. این تحقیق با هدف ارزیابی ریسک محیط¬زیستی و ریسک سلامت انسانی فلزات سنگین در خاک و برخی محصولات کشاورزی کشت شده در دو شهر دزفول و شوشتر در سال 1399 انجام شد. نمونه¬برداری به روش مرکب و سنجش فلزات سنگین به¬وسیله دستگاه ICP مدل Varian 710-ES صورت پذیرفت. میزان کادمیوم، سرب، مس و روی در خاک¬های سطحی شهر دزفول بالاتر از شهر شوشتر به دست آمد، اما میزان نیکل و کروم در خاک¬های سطحی شهر شوشتر بالاتر از دزفول بود. شاخص سرطان¬زایی کادمیوم، سرب، نیکل و کروم برای بزرگسالان و کودکان کمتر از 10-4 به¬دست آمد. شاخص خطر غیرسرطان¬زایی فلز سرب در خاک¬های سطحی شهرستان¬های شوشتر و دزفول بیشتر از سایر فلزات سنگین مورد مطالعه به¬دست آمد. نتایج نشان داد که مقادیر شاخص خطر فلزات سنگین در دو منطقه مورد مطالعه در خاک¬های سطحی شهرهای دزفول و شوشتر پایین¬تر از 1 بود. نرخ سرطان¬زایی فلز کادمیوم، کروم و سرب در محصولات کشت شده شوشتر و دزفول از حد مجاز ارائه شده 4-10 بالاتر بود. نرخ سرطان¬زایی فلز نیکل در محصولات کشت شده شوشتر و دزفول از حد مجاز ارائه شده 4-10 پایین¬تر بود. در محصولات گوجه و خیار کشت شده در دزفول و شوشتر و سیب زمینی شهر شوشتر نیز مقادیر شاخص خطر فلز کادمیوم، کروم، روی و مس بالاتر از 1 به¬دست آمد. در محصول گوجه کشت شده در دزفول و سیب زمینی کشت شده در شهر شوشتر مقادیر شاخص خطر فلز سرب بالاتر از 1 بود. مقادیر شاخص خطر فلز نیکل در محصولات کشاورزی کشت شده سیب¬زمینی، خیار و گوجه شهرهای شوشتر و دزفول برای مصرف بزرگسالان و کودکان کمتر از 1 به¬دست آمد.