آسیب شناسی غربالگری دانش آموزان به مدارس عادی و خاص در استان خراسان شمالی

هدف از پژوهش حاضر آسیب شناسی غربالگری دانش آموزان مدارس عادی و خاص است. جهت دستیابی به این هدف از میان دانش آموزان پایه سوم مدارس خاص و عادی دوره های راهنمایی و متوسطه سه شهرستان‌های بجنورد، شیروان و اسفراین در طرح شرکت داده شدند. تعداد کل این دانش آموزان 11373 نفر بود که 1902 نفر از آنان در 28 آموزشگاه خاص (817 نفر راهنمایی و 1085 نفر متوسطه) و 9471 نفر در 22 آموزشگاه عادی (6281 نفر راهنمایی و 3190 نفر متوسطه) مشغول به تحصیل بودند. در پژوهش حاضر جهت تعیین حجم نمونه از جدول کرجسی، مورگان و داریل (1970) استفاده شد. بر اساس این جدول 320 دانش آموز از مدارس خاص و 374 دانش آموز از مدارس عادی در نمونه آماری جای گرفتند. جهت اطمینان بیشتر تعداد شرکت کنندگان به 760 نفر افزایش یافت. حجم نمونه بدست آمده برای مدارس خاص، به شیوه طبقه ای متناسب با حجم، بر اساس شهرستان، جنسیت و نوع آموزشگاه، تقسیم گردید. در خصوص مدارس عادی نیز بر اساس شهرستان و جنسیت دانش آموزان، تقسیم بندی صورت گرفت. جهت انتخاب دانش آموزان نیز به شیوه نمونه برداری خوشه ای چند مرحله ای عمل شد. نمونه دانش آموزی به پرسشنامه کمال گرایی هیل و مقیاس سنجش مهارت‌های اجتماعی ماتسون پاسخ دادند. نمونه معلمان و مدیران که در مدارس نمونه دانش آموزی شاغل بودند نیز به پرسشنامه محقق ساخته پاسخ دادند. نتایج نشان داد که نوع مدرسه بر ابعاد روان شناختی و اجتماعی دانش آموزان مؤثر است. بین دانش آموزان مدارس خاص در ابعاد کمال گرایی با دانش آموزان مدارس عادی تفاوت معناداری وجود دارد. دانش آموزان مدارس عادی از بیشترین کمال گرایی مثبت و منفی برخوردارند، در کمال گرایی کلی دانش آموزان عادی از بیشترین سطح کمال گرایی برخوردارند. تجزیه و تحلیل نتایج مقیاس مهارت اجتماعی نیز نشان از وجود تفاوت میان دانش آموزان مدارس عادی و خاص بود. در برخی از خرده مقیاس‌های (رفتارهای اجتماعی نامناسب، پرخاشگری)، مقیاس مهارت اجتماعی تفاوت میان دانش آموزان مدارس خاص و عادی معنادار بود. دانش آموزان مدارس استعدادهای درخشان بیشترین میزان رفتارهای اجتماعی نامناسب، و پرخاشگری را گزارش دادند. معلمان و مدیران نیز نظرات بسیار گسترده ای در باب مزایا و مضرات غربالگری ارائه دادند. معلمان و مدیران معتقدند، افزایش رقابت سالم یکی از اصلی‌ترین مزایایی مدارس خاص برای دانش آموزان آن است؛ و افزایش فشار روانی یکی از اصلی‌ترین مضرات آن محسوب می‌شود. بیشتر معلمان بر این نظر بودند که غربالگری هیچ مزیتی برای دانش آموزان عادی ندارد؛ و بیشترین ضرر آن را ایجاد احساس تبعیض در دانش آموزان مدارس عادی می‌دانستند.