بررسی نقش عوامل ژئوپولیتیکی در شکل گیری جنگ تحمیلی عراق علیه ایران

وقوع یک جنگ، بدون وجود عوامل زمینه‌ساز آن، کمابیش غیر محتمل به نظر می‌رسد. این زمینه‌ها یا عوامل ممکن است شامل موضوعات سياسي، نظامي، اقتصادي، فرهنگي،ژئوپولیتیکي، ... و یا در اكثر موارد تلفيقي از آن ها باشند.مهمترین علت شکل گیری جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، موضوع پژوهش حاضر است که نویسندگان تلاش دارندنقش مولفه هاي ژئوپوليتيكي ج. ا. ايران و عراق را در این باره بررسی نمایند. ژئوپوليتيك، دانشی است که به بررسی نقش عوامل جغرافیایی در سیاست می پردازد. در یک تحلیل ژئوپولیتیکى، اهتمام بر آن است که بین مراکز قدرت بین المللى و مناطق جغرافیایى رابطه برقرار شود و هدف از آن، تبیین نقش عوامل جغرافیایى در سیاست کشورهاست زیرا وقایع سیاسى همیشه در یک محیط جغرافیایى اتفاق افتاده و عوامل جغرافیایى در روند پدیده هاى سیاسى تأثیرگذارند. هدف نويسندگان در اثر حاضر بررسي نقش عوامل ثابت و متغير ژئوپوليتيكي از قبيل موقعيت، فضاي حياتي، وسعت، توپوگرافي، مرزها، شكل سرزمين، عمق استراتژيك، عنصر همسايگي، جمعيت، منابع طبيعي و نظامي، شكل حكومت، مذهب و قوميت در آغاز جنگ تحميلي عراق عليه ايران است. فرضیه اصلی این پژوهش که با روش توصیفی و تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای انجام پذیرفته است بیان می دارد، «برتری عوامل ژئوپولیتیکی ثابت و متغیر جمهوری اسلامی ایران نسب به عراق و همچنین تنگناهای ژئوپولیتیکی عراق، از مهم ترین عوامل در شکل گیری جنگ تحمیلی عراق علیه ایران و شروع هشت سال دفاع مقدس بوده است». نویسندگان بیان داشته اند، از آن جا کهعوامل ژئوپولیتیکی به صورت منفک و مجزا عمل نمی کنند و در واقع یک رویدادی مثل جنگ در اثر ترکیبی از مجموعه عوامل رخ می دهد استدلال منتج از مقاله¬ی حاضر، این است که وقوعجنگ تحمیلی عراق علیه ایران متأثر از همه ویژگی های ژئوپولیتیکی این دو کشور در آن برهه از تاریخ بوده است اما به دلیل دو ویژگی وجود اکثریت شیعه در عراق و دسترسی محدود این کشور به خلیج فارس، دو عامل ژئوپولیتیکی موقعیت دریایی و ژئوپولیتیک جمعیت مذهبی انگیره های اصلی عراق برای برافروختن آتش جنگ بوده اند کهعامل تغییر شکل حکومت در ایران مقوم انگیزه های فوق صدام گردید.