بررسي عملکرد بذر و کميت و کيفيت اسانس ژنوتيپ‌هاي برتر رازيانه در شرايط مختلف اقليمي استان اصفهان

به منظور بررسي اثر شرايط مختلف آب و هوايي بر عملکرد بذر، کميت و کيفيت اسانس گیاه داروئی رازیانه، تحقیقی در سال‌هاي زراعی 1392-1389، در سه ایستگاه تحقیقاتی وابسته به مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان واقع در کاشان، سمیرم و گلپایگان انجام شد و در آن 4 ژنوتيپ برتر رازيانه (منتخب بر اساس طرح رازیانه با شماره فروست 86/1614) شامل دو ژنوتیپ بومي ‌همدان و لرستان و دو ژنوتیپ خارجي 11486 و P11-820065 با استفاده از طرح بلوك‌های كامل تصادفي در 3 تكرار مورد بررسي قرار گرفتند. صفات مورد بررسي عبارت بود از: تعداد گل‌آذين (چتر مرکب)، تعداد چترک، تعداد بذر در چترک، وزن بذر گل‌آذین، عملكرد بذر در هکتار، وزن هزار دانه، ميانگين ارتفاع گياه در زمان 50 درصد و 100 درصد گلدهي،‌ وزن تر و خشک اندام هوایی، درصد اسانس و عملکرد اسانس. نتایج نشان داد که اثر مکان بر کلیه صفات به استثناء تعداد بذر در چترک و درصد اسانس معنی‌دار بود. همچنین اثر ژنوتیپ تنها بر تعداد چترک، تعداد بذر در چترک و درصد اسانس معنی‌دار نبود. برهمکنش مکان در ژنوتیپ در سال بر همه صفات به استثناء تعداد بذر در چترک معنی‌دار شد. ژنوتیپ P11-820065 بيشترين عملکرد بذر را در سال اول ایستگاه گلپایگان (معادل 3/4633 کیلوگرم در هکتار) و بالاترین عملکرد اسانس را در سال دوم همین ایستگاه (2/165 کیلوگرم در هکتار) به خود اختصاص داد. بیشترین درصد ترکیب ترانس آنتول در ژنوتیپ‌های بومی و بالاترین میزان فنکون در ژنوتیپ‌های غیر بومی مشاهده گردید. روابط همبستگی نشان داد که عملکرد بذر در هکتار همبستگی مثبت و معنی‌داری با وزن هزار دانه، درصد اسانس و عملکرد اسانس در هکتار داشت. نتایج آزمایش نشان داد که شرایط اقلیمی از عوامل مهم اثرگذار بر رشد رویشی و زایشی گیاه رازیانه می‌باشد و گیاه در مناطقی با اقلیم استپی مانند گلپایگان و همچنین در مناطق گرم‌تر مانند کاشان به خوبی قابل کاشت است اما در مناطق استپی سرد مانند سمیرم به دلیل احتمال سرمازدگی بهاره کاشت آن توصیه نمی‌گردد.