ارزیابی فاکتورهای اصلاح اریب در منحنی های سنجه رسوب (مطالعه موردی: حوضه رودخانه تیره- لرستان)

به دلیل کمبود امکانات، نظارت و بازبینی پیوسته از دبی جریان و رسوب در بیشتر رودخانه¬ها میسر نمی¬باشد. لذا ارزیابی انواع منحنی سنجه و فاکتورهای اصلاح اریب در این شرایط می¬تواند منجر به ارائه رابطه بهینه دبی جریان- غلظت رسوب معلق شود و وضعیت رسوبدهی رودخانه¬ها را بهتر به نمایش بگذارد. در این طرح به ارزیابی انواع معادلات سنجه و فاکتورهای اصلاح اریب در پنج ایستگاه اندازه¬گیری دبی- رسوب واقع در حوضه رودخانه تیره لرستان پرداخته شد. طبق نتایج در ایستگاه¬های مروک، رحیم-آباد و آبسرده رابطه بهینه دبی- رسوب بصورت چندخطی است که نشان¬دهنده تغییرپذیری بالای رسوبدهی در فصول مختلف از آبخیز آنهاست. اما در ایستگاه¬های بیاتون و درود رابطه بهینه بصورت حدوسط است که نشان می¬دهد رسوبدهی از آبخیز این ایستگاه¬ها دستخوش تغییرات کمتری است. نتایج نشان داد فاکتورهای اصلاحی معادله سنجه رسوب صرفاً بصورت یک عدد ثابت هستند که ضریب a معادله سنجه را تغییر می¬دهند و اثر آنها برای دبی¬های مختلف جریان یکسان است. نتایج ارزیابی این فاکتورها برای حوضه مطالعاتی نشان داد ضریب QMLE و MVUE مناسب در برآورد رسوبدهی جریان-های پایه و غیرسیلابی است؛ ولی برای برآورد رسوبدهی جریان¬های سیلابی ضریب FAO کارایی قابل قبولی دارد. در مورد ضریب اصلاحی β که تحقیقات کمی در مورد آن انجام شده است نتیجه بدین صورت بود که این فاکتور در منحنی سنجه یک¬خطی و چندخطی هیچ تأثیری بر اصلاح رابطه دبی- رسوب ندارد؛ ولی در منحنی سنجه حدوسط دسته¬ها توانسته اختلاف مقادیر رسوب برآوردی و مشاهده¬ای را در دبی¬های بالا کاهش دهد. نتیجه نهایی تحقیق نیز نشان داد که نمایش صحیح از شدت تغییرات SSC در ارتباط با نوع روش ترسیم منحنی سنجه است که منحنی¬های سنجه چندخطی نسبت به یک¬خطی و حدوسط دسته¬ها دقت بیشتری در برآورد متوسط رسوب روزانه دارند.