بررسي بازده اقتصادي و کارآیی فنی کشت‌های گلخانه‌ای در مقایسه با فضای باز در استان كهگيلويه و بويراحمد

در طی سالهای اخیر در استان کهگیلویه و بویراحمد تقاضا جهت نصب سیستم‌های گلخانه‌ای سبزی و صیفی نظیر خیار و گوجه فرنگی روند صعودی داشته و تمایل کشاورزان به تولید محصولات گلخانه‌ای افزایش یافته است. از سوي ديگر مشكلات فني و اقتصادي متعددي دامنگير كارآفرينان اين بخش توليدي در استان شده است. هدف از این پژوهش، اولا بررسي نسبت منفعت به هزینه کشت گلخانه‌ای در مقايسه با کشت همان محصولات در فضای باز است. ثانيا محاسبه بازده اقتصادی یا به عبارت دیگر برآورد كارآيي فني و اقتصادي این گلخانه‌ها است، تا از اين رهگذر مسائل معتنابه اقتصادي اين واحدها مورد پژوهش و جستجو قرار گيرد. اطلاعات و داده های مورد نیاز در این پژوهش از طریق پرسشنامه، بازدید و مشاهده حضوری از گلخانه‌ها و در نهايت آزمایش نمونه های خاک و آب گلخانه‌ها در سراسر استان، جمع آوری می گردد. به منظور محاسبه و استخراج شاخصهای كارآيي فنی و اقتصادي واحدهای کشت گلخانه‌ای از روش تحليل پوششي داده ها (DEA) و به منظور بررسي عوامل موثر بر بهبود بازده اقتصادي واحدهاي توليد از تجزيه واريانس (ANOVA) به كمك نرم افزار SPSSاستفاده مي‌گردد. هدف این پژوهش بررسی بازده اقتصادي این واحدها و تخمین تابع تولید محصولات گلخانه‌ای خيار و گوجه‌‌فرنگي و نیز بررسی تاثیر برخی عوامل فنی بر تولید و عملکرد محصول می‌باشد. جامعه آماری در این مطالعه کلیه گلخانه‌داران خیار و گوجه فرنگی استان می‌باشد که در سال 1391 از یک نمونه تصادفی از 43 گلخانه خیار و گوجه فرنگی در سراسر استان مصاحبه بعمل آمد و اطلاعات مورد نیاز از طریق تکمیل پرسشنامه جمع‌آوري گردید. نتایج تابع تولید و محاسبه کشش نهاده‌ها نشان داد که گلخانه‌داران در استفاده از نهاده‌های کود شیمیایی و کود دامی کاملا اقتصادی و بهینه عمل می‌نمودند در حالیکه از دو نهاده‌ی زمین و انرژی بصورت اقتصادی و بهینه عمل نمی‌کردند. همچنین بررسی‌ها نشان داد که سطح تحصیلات گلخانه‌داران و عوامل فنی نظیر جهت احداث گلخانه، نوع سیستم سرمایشی و نوع سوخت مصرفی می‌تواند در میزان تولید محصول و عملکرد آن در واحد سطح تاثیر بسزایی داشته باشد. اگرچه از نظر آماری برخی از این عوامل معنی‌دار نشدند اما رعایت نکات فنی می‌تواند در بهبود کیفیت محصول و ارتقاء عملکرد در واحد سطح و رسیدن به حد استانداردهای جهانی نقش موثری داشته باشد.