بازتاب ضربالمثلها در مثنوی معنوی

مولوی بدون شبهه یکی از نوادرِ خلقت و شگفتی¬آفرینانِ قلمرویِ فرهنگ و ادب ایران است. مثنوی معنوی اثر ارزشمندِ مولوی هم کتاب عادی نیست. در نوع خود منحصر به فرد و به حقیقت « قرآنِ مجیدِ پهلوی » است. جلال الدین محمد مولوی در این کتاب، با نبوغِ ذاتیِ خود، با ترفندها و شگردهای مختلف، شگفتی آفریده است. یکی از شیوه¬های این آفرینشِ اعجاب¬برانگیز، بهره¬گیریِ گسترده و هنرمندانه از انواعِ « مثل »هاست. « مثل » جمله¬ای کوتاه است که به خاطرِ سادگی و روانی، استواریِ معنی، حسنِ ترکیب و موسیقیِ خاص، دربرداشتنِ مضمونِ بلندِ حکیمانه، جنبۀ تشبیهی داشتن و ... در بین مردم رواج پیدا کرده و سینه به سینه در بین نسل¬های مختلف یک جامعه انتقال یافته است. مثل با توجه به این که عصارۀ افکار و اندیشه¬ها و تجربه¬های آبا و اجداد یک ملت در طی قرن¬های گذشته است، در بین مردم محبوبیت خاصی دارد و در راستای تعلیمِ مفاهیمِ انتزاعی و ارشاد و تربیتِ عامۀ مردم، اثرگزاری ژرفی دارد؛ از این روی مولوی به عنوان یک عارف و واعظ منبری که در جلسات درسش مریدان و افراد مختلفی شرکت می¬جستند، جهتِ نفوذِ عمیقِ سخنش در دل¬ها از این فن به شکلی گسترده استفاده کرده است. نگارنده در این طرح پژوهشی سعی می¬کند از ابعاد مختلف، انعکاسِ « امثال » را در مثنوی معنوی بکاود و مورد تحلیل و بررسی قرار دهد.