پژوهشی در اعجاز تشریعی قرآن

اعجاز تشريعي به عنوان يکي از وجوه اعجاز قرآن کريم از سوي برخي مفسران معاصر مطرح گرديده است. سوال اين است که مقصود از اعجاز تشريعي چيست و نسبت به شرايع ديگر و قوانين وضعي بشر از چه جايگاهي برخوردار است؟ در صورتي که اعجاز قرآن کريم در بعد تشريعات ثابت گردد و ويژگي‌ها و اهداف آن و همچنين جايگاه آن نسبت به شرايع ديگر به خوبي‌تبيين شود تمام جوامع بشري بدان روي خواهند آورد. اعجاز تشريعي همان معارف، احکام و دستور العمل‌هاي قرآن کريم است که در برخي آيات خود، بدان تحدي کرده و همه را به همانند آوري فراخوانده است. وجهت عمده‌اي که بشر از آوردن مشابه قرآن عاجز مانده، علوم معارف و دستورالعمل‌هايي است که براي هميشه تازه و نو و در هر زمان و مکان داراي انعطاف و پويايي و بر مصاديق گوناگون قابل تطبيق است. تشريعات قرآن کريم داراي ويژگي‌ها و امتيازهاي بي‌شماري است که در ديگر تشريعات وضعي وجود ندارد، برخي از اين ويژگي‌ها عبارت‌اند از ملايم بودن با فطرت بشري متناسب بودن با توانائي‌هاي انسان به گونه‌اي که نه موجب اختلال نظام زندگي انسان شود و نه موجب عسر و حرج باشد. سازگاري با سنن صحيح اجتماعي و عدم تنافر با طبع آدمي، برخورداري از ضمانت اجرايي، سازگاري با عقل و علم، اعتدال و در نظر گرفتن مصلحت فرد و جامعه، مبرّا بودن از هر گونه گرايش انحرافي، جامعيت معارف و احکام که درباره‌ي حيات انسان، سه بعد را که لازمه‌ي زندگي اجتماعي وي در اين جهان است رعايت کرده، رابطه‌ي انسان با خود و جامعه و رابطه‌ي وي با آفريدگارش، امّا در حالي که قوانين بشري، تنها شئون زندگي اجتماعي انسان را جهت بخشيده، آن هم گاهي به صورت تبعيض آميز و ناقص و از بقيه‌ي شئون آن، به ويژه رابطه‌ي انسان با پروردگارش به کلي غفلت ورزيده است. هنگامي‌که تشريعات قرآن کريم با اين ويژگي‌ها که همه شئون فردي و اجتماعي زندگي بشر نظر داده، در کنار ويژگي آورنده‌ي آن‌ها که فرد امي‌و تعليم نديده بوده، در نظر گرفته شود، اعجاز قرآن کريم از اين بعد ثابت مي‌گردد. و اصولاً شريعتي به اين گستردگي که در تمام عرصه‌هاي زندگي انسان نظر داده باشد همانند شريعت اسلام در دست نيست.يگانه دين الهي زنده‌ي جهان، اسلام است و بس. کليد واژه ها: اعجاز، اعجازتشريعي، قرآن، معارف، احکام، حقوق، قوانين، عهدين