تاثیر جهانی شدن بر جنبش های احیای مذهبی (مطالعه موردی جنبش حماس)

تاثیر جهانی‌شدن بر جنبش‌های احیای مذهبی با مطالعه موردی جنبش حماس حسن آرایش چکیده پدیده جهانی‌شدن یکی از رخدادهای مهم دهه پایانی قرن بیستم، که باعث تحولات گوناگونی در حوزه‌های مختلف تکامل بشری شده است. از جمله حوزه‌های متاثر ظهور جنبش‌های مذهبی و دینی (اسلامی)، در عصر جدید است. جنبش حماس را می‌توان به عنوان یکی از جنبش‌های مهم و تاثیرگذار در عرصه بین‌المللی دانست که در دهه‌های پایانی قرن بیستم همزمان با موج آخر جهانی‌شدن در فلسطین شکل گرفته است. از اینرو سوال اصلی این مقاله این است که فرایند جهانی‌شدن چگونه و به چه میزان جنبش‌های دینی و اجتماعی به ویژه جنبش حماس را متاثر ساخته است. به عبارت دیگر جنبش‌های دینی ـ اجتماعی نظیر حماس، چه نسبتی با موج جهانی شدن داشته‌اند؟ در پاسخ به این سوال فرضیه این مقاله این است که فرایند جهانی‌شدن از رهگذر برجسته‌سازی هویت در اشکال مختلف آن و نیز با فرسوده ساختن گفتمان رسمی و دولتی، سبب احیای جنبش‌های دینی ـ اجتماعی گردیده است. در این میان جنبش حماس نیز به عنوان جنبشی دینی ـ اجتماعی، همزمان با موج جدید جهانی شدن بر مبنای احیای هویت اسلامی شکل گرفته است و با بهره¬گیری از ابعاد مختلف جهانی شدن مانند ارتباطات و رسانه، تریبون¬های بین¬المللی، سازمان¬های حقوقی و سیاسی و.... مسئله فلسطین را که در حاشیه منازعات جهانی قرار داشت به عنوان مسئله‌ای بین¬المللی مطرح کرده است. به عبارت دیگر جنبش حماس در عصر جهانی‌شدن تاثیر عمیقی در فهم و شناساندن مسئله فلسطین در عرصه بین‌المللی داشته است. از این رو ما در این مقاله ضمن بررسی پدیده جهانی‌شدن و روند شکل‌گیری جنبش‌های اسلامی در فلسطین به نسبت جهانی‌شدن در ابعاد گوناگون خود با جنبش حماس را مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌دهیم. واژگان کلیدی: جهانی‌شدن، جنبش‌های اسلامی، جنبش حماس، مسئله فلسطین، هویت.