اثر تغییر کاربری اراضی از مرتع به کاربری زراعی و باغ بر برخی خصوصیات فیزیکی و فرسایش پذیری خاک (مطالعه موردی: بندپی شرقی بابل-روستای صورت)

در این پژوهش اثر تغییر کاربري مرتع به زمین¬ زراعی و باغ بر برخی خصوصیات فیزیکی و فرسایش¬پذیری خاك (K-Factor) در جنوب شهرستان بابل استان مازندران مطالعه شد. بدین منظور از هر کاربری از 2 عمق 20-0 و 40-20 سانتی¬متری در4 تکرار نمونه¬برداری شد و تجزیه و تحلیل آماری به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک¬های کامل تصادفی صورت پذیرفت. نتایج نشان داد درصد میزان شن در کاربری باغ بیشترین مقدار بود. کاربری¬های مرتع و زراعی، به ترتیب دارای بیشترین مقداری سیلت و رس بودند. تغییر کاربری از مرتع به زراعت، موجب افزایش معنی-دار جرم مخصوص ظاهری شد و میزان جرم مخصوص ظاهری در لایه زیرین بیشتر از لایه سطحی است و بالاترین درصد تخلخل و نسبت پوکی در باغ مشاهده شد. بیشترین مقدار پایداری خاکدانه¬ها (MWD)، در کاربری مرتع و باغ بود. بیشترین میزان شاخص خمیرایی در عمق سطحی کاربری باغ مشاهده شد. بالاترین میزان ظرفیت نگهداشت آب در عمق 40-20 سانتی¬متری مشاهده شد. هدایت هیدرولیکی اشباع و نفوذ¬پذیری خاک در کاربری باغ بیشترین مقدار بود. تغییر کاربری موجب تغییر در واکنش خاک شد به طوری که بیشترین مقدار واکنش خاک، به میزان 54/7 در کاربری زراعی نسبت به سایر کاربری¬ها مشاهده شد. همچنین بیشترین میزان هدایت الکتریکی مربوط به کاربری باغ بوده است. بیشترین کربن آلی به میزان 47/2 درصد در لایه سطحی کاربری باغ و کمترین آن به میزان 26/0 درصد در لایه زیرسطحی کاربری زراعی مشاهده شد. بیشترین درصد مجموع سیلت و شن خلی¬ریز در کاربری مرتع مشاهده شد. تغییر کاربری سبب تغییر در ماده آلی خاک شد که بیشترین درصد ماده آلی به میزان 60/3 درصد در باغ و کمترین آن به میزان 91/0 درصد در کاربری زراعی مشاهده شد. کمترین مقدار فرسایش¬پذیری خاک به میزان 045/0 تن ساعت بر مگاژول میلی¬متر در کاربری مرتع مشاهده شد. شاخص فرسایندگی باران نیز در منطقه مورد مطالعه 25/222 مگاژول در میلی¬متر بر هکتار ساعت سال بدست آمد. بیشترین و کمترین میزان فرسایش خاک به ترتیب در کاربری زراعی با 17/15 تن بر هکتار سال و کاربری مرتع با 14/10 تن بر هکتار سال تخمین زده شد.