مکان‌یابی ایستگاه‌های کمک‌رسانی و تقسیم‌بندی مناطق آسیب‌دیده در زمان زلزله در ایران

بررسيهاي اخير بيانگر آن است كه زلزله نسبت به ساير بلاهاي طبيعي منجر به تلفات بيشتري مي گردد. زلزله هزينه اي بيش از سه ترليون دلار و تلفاتي بيش از دو ميليون نفر را از سال ۱۹۵۰ تا كنون موجب شده است(3) برخي از زلزله ها به اندازه اي قدرتمند هستند كه ميتوانند باعث فروريختن ساختمانهاي بزرگ و زير آوار ماندن و در بسيار از موارد صدمه ديدگي و مرگ ساكنين گردند با كمك امدادرسانان آموزش ديده مانند نيروي ارتش، مامورين آتشنشاني، و مامورين پليس، مي توان افراد زير آوار را نجات داد. هر كشوري بايد شيوه اي موثر براي سازماندهي و اعزام امدادرسانان به محلهاي مناسب داشته باشد. برخي كشورها مانند چين و ژاپن، داراي مدلهاي امدادرساني پيشرفت هاي هستند. همچنين در اين كشورها، كليه ارگانها دولتي در راستاي بهبود هر چه بيشتر عمليات امداد، بسيج می گردند . با اين وجود، بسياري از ملتها هنوز فاقد مدلهاي امدادرساني قابل قبول مي باشند. چنين امري بسيار ، مصيبت بار است. در ۱۷ آگوست سال ۱۹۹۹ ، زلزله اي به اندازه 2/7در مقیاس ریشتر قسمتی از ترکیه را لرزاند , در اثر فقدان مدل امدادرساني موثر، ۲۰۰۰۰ نفر جان خود را از دست دادند. براي مقايسه مي توان به زلزله اي با اندازه مشابه كه چين را چند سال قبل از اين رخداد لرزاند اشاره نمود. در زلزله مذكور فقط ۳۰۰۰ نفر جان باختند [ ۳]. دولت تركيه به علت سيستم امدادرساني ضعيف خود به شدت مورد انتقاد قرار گرفت. شيوه مناسبي براي اعزام امدادرسانان به منطقه آسيب ديده وجود نداشت كه اين امر موجب تاخير زياد در عمليات نجات شد. همچنين فقط ۱۱۷ دكتر به منطقه اعزام گرديد. سرانجام، مسئولين شهر از شدت نااميدي به نيروهاي انگليسي پناه بردند [ ۳]. در اين ميان، هزاران فرد نيازمند به كمك جان خود را از دست دادند. در كشور ايران، وضع از اين هم بدتر است. زلزله ۲۶ دسامبر سال ۲۰۰۳ بم شاهد عيني اين حقيقت است.اندازه این زلزله 7/6 در مقیاس ریشتر بود . تلفات ناشي از اين زلزله بيش از ۴۲۰۰۰ نفر تخمين زده شده بود [1] با توجه به اندازه زلزله و ميزان تلفات و همچنين كم جمعيت بودن شهر بم، ميتوان به عمق فاجعه پی برد. در واقع يك سيستم امدادرساني معقول مي توانست جان هزاران انسان را نجات دهد. با توجه به اينكه ايران يكي از زلزله خيزترين كشورها مي باشد، طراحي يك سيستم امدادرساني موثر براي آن امري ضروري مي باشد. اين پایانامه در ابتدا روشي براي مکانیابی ایستگاه های امدادرسانی به شهر آسيب ديده ارائه مي دهد. سپس مدلي را جهت تخصيص بهينه نيروهاي نجاب براي گسترش توان امدادرساني شهرهاي مختلف، توسعه مي دهد. مکانیابی ایستگاه خدمات فوریت پزشکی کمک شایانی به پایین آمدن تلفات ناشی از شرایط بحرانی خواهد نمود, مکانیابی مراكز خدمات فوريت هاي پزشكي با رسيدگي به موقع به بيماران از اهمیت بالایی برخوردار خواهد بود و باعث كاهش مر گ و مير و زيان هاي جبران ناپذير ناشي از جراحات و صدمات مي شوند. اين مراكز پس از انجام اقدامات اوليه در محل حادثه، درصورت نياز اقدام به انتقال بيمار به بيمارستان مي كنند. از آنجا كه در اينگونه مسائل هدف نجات جان انسانها ست، پيشنهادها و راهكارهايي كه قادر به بهبود عملكرد اين مراكز باشند بسيار مورد استقبال واقع مي شوند. محل استقرار اين مراكز نقش اساسي در كاهش زمان پاسخ به تقاضا دارد و از اين رو، مكان يابي اين مراكز در سطح شهرها به خصوص شهرهاي بزرگ و پرجمعيت از اهميت بسيار زيادي برخوردار است. در این پژوهش به دليل درجه ي بالاي پيچيدگي مسئله و نياز به حافظه و زمان بالا براي يافتن پاسخ ها، يك الگوريتم ابتكاري تركيبي كه در آن از دو الگوريتم فراابتكاري شبيه سازي تبريد استفاده شده است، به منظور حل مسئله پيشنهاد شده است. سپس تعدادي آزمايش با استفاده از اين الگوريتم انجام می شود . سپس تعدادي آزمايش با استفاده از اين الگوريتم انجام شد. همچنین این پژوهش به صورت اجمالی به مسئله تخصیص بهینه نیروی امداد و نجات برای واکنش در هنگام زلزله و عملیات نجات پس از زلزله نیز می پردازد با توجه به اینکه زلزله نسبت به ساير بلاهاي طبيعي منجر به تلفات بيشتری مي شود. عمليات نجات پس از رخداد زلزله تا حد زيادي در تلفات ناشي از زلزله تاثير گذار است. در اين پژوهش سعي داريم تا روشي براي تخصيص نيروهاي نجات بين شهرهاي مختلف يك كشور توسعه دهيم. هدف اين تخصيص، حداكثر كردن متوسط تعداد افراد نجات يافته مي باشد.