بررسی فیتوشیمیایی عصاره هیدرواتانولی چربی زدایی شده اندام هوایی Echinophora cinerea

مقدمه و هدف: گیاه خوشاریزه کوهستانی (Echinophora cinerea) گیاهی است از خانواده چتریان (Apiaceae) که اندام هوایی آن به عنوان سبزی و چاشنی ماست و پنیر و جهت درمان ناراحتی های گوارشی در استان چهار محال و بختیاری مورد استفاده قرار می گیرد. علی رغم مصارف سنتی خوراکی و درمانی گیاه و مطالعات فارماکولوژیکی (حدود 13 پژوهش درون تنی، برون تنی، بالینی) بر روی انواع خوشاریزه، هیچ تلاشی برای جداسازی متابولیت های ثانویه عصاره ی آن صورت نگرفته است، از این رو جهت کاربرد صحیح گیاه بررسی فیتوشیمیایی آن امری ضروری به نظر می رسد. مواد و روش ها: اندام هوایی پودر شده گیاه با حلال استون برای جدا کردن ترکیبات غیر پلار عصاره گیری شد، پودر باقیمانده پس از خشک شدن، با حلال اتانول-آب (8:2) به روش خیساندن عصاره گیری شد. عصاره هیدرواتانولی در خلاء تغلیظ گردید. جهت فراکسیونه کردن اولیه عصاره هیدرواتانولی از کروماتوگرافی تحت خلا با جاذب RP-18 و مخلوط حلالهای متانول و آب با کاهش پلاریته استفاده شد. فراکسیونهای حاصل به وسیله NMR آنالیز گردیده و در صورتی که حاوی مواد ارزشمند بودند مجددا با کروماتوگرافی ستونی فاز معکوس RP-18 خالص سازی شدند، در نهایت فراکسیونها با HPLC فاز معکوس خالص سازی نهایی شدند. مواد خالص به دست آمده با روشهای اسپکتروسکوپی شامل NMR یک بعدی، دوبعدی (شامل طیفهای COSY، HSQC، HMBC و NOESY) و Mass شناسایی شدند. يافته ها: پس از چند مرحله عصاره گیری، کروماتوگرافی ستونی و HPLC تهیه ای از عصاره هیدرواتانولی، دو ترکیب فلاونوئیدی گلیکوزیله (کوئرستین-3-O-β-دی گلوکو پیرانوزید و کامفرول گلیکوزید) جداسازی و شناسایی گردیدند. بحث و نتيجه گيري: با توجه به اینکه مشتقات فلاونوئیدی از مهمترین گروههای فنلي موجود در طبیعت هستند و با توجه به ساختار ویژه آن ها که به عنوان شلات كننده هاي فلزي و برداشت كننده هاي راديكال آزاد قوي عمل مي كنند، این گیاه می تواند از لحاظ بررسی اثر آنتی اکسیدانی و ضد سرطانی مورد توجه قرار گیرد.