پیشگیری وضعی از جرایم زیست محیطی در ایران با تکیه بر اسناد بین المللی

انسان موجودی است که در بروز اختلال در این نظم و ایجاد نابسامانی و زیان‌ در قلمرو متصرفات خویش نقش به سزایی را ایفا نموده است. وی به جای بـهره‌مندی از طـبیعت و مواهب مستقر در آن و به خدمت گرفتن امکانات و توانمندی‌های آن، در‌ موارد‌ بسیاری‌ با اقدامات خود در جهت‌ نابودی‌ و تخریب و نیز آلایندگی‌های گوناگون آن گام برداشته است. حق استفاده از محیط زیست، یکی از حقوق بنیادین هر فردی محسوب می گردد و نگهداری از آن یک وظیفه عمومی است که در اصل پنجاهم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نیز به آن اشاره شده است. امروزه وقوع رو به افزایش آسیب های زیست محیطی توجه فراوان جوامع را به خود معطوف داشته است. آسیب های زیست محیطی جلوه بارز خود را در جرایم زیست محیطی می یابند. جرایم زیست محیطی که هر گونه رفتار تضرر به محیط زیست قلمداد می شود و ماهیتی متفاوت در مقایسه با دیگر جرایم دارد و به واسطه ماهیت پیچیده و چند بعدی خود شناخت آن نیز مشکل است. این پیچیدگی تا جایی است که جرم شناسان را به ایجاد یک شاخه مطالعاتی جدید با عنوان جرم شناسی سبز یا جرم شناسی زیست محیطی رهنمون ساخته است. یافته های این پژوهش که با هدف شناسایی پاسخ های پیشگیرانه وضعی از جرایم زیست محیطی در ایران با تکیه بر اسناد بین المللی به روش کتابخانه ای نگارش یافته است، نشان می دهد که می بایستی مدل جامعی را در شناخت این جرایم طراحی و شناسایی نمود. چرا که گام اول مقابله و پیشگیری از این جرایم است. بنابراین لازم است تا با شناخت جرایم زیست محیطی و سپس برنامه ریزی برای پیش گیری وضعی از این جرایم به این نتیجه رسید که این نوع پیشگیری در شناسایی این جرایم توانا است و رهیافت هایی که از خلال آن حاصل می شود، در کنار پیشگیری اجتماعی در جلوگیری از این جرایم بسیار موثر می باشند. امروزه سازمان های مردم نهاد نیز نقش مهمی در عرصه ملی و بین المللی ایفا می کنند. در نظام حقوقی ایران نیز نقش کنشی این سازمان ها در خصوص حفاظت از محیط زیست و پیشگیری از وقوع جرایم در این حوزه انکار ناپذیر است، اما در مرحله واکنشی هم چنان خلاء های بسیاری وجود دارد.