سنجش وضعیت مدیریت اطلاعات شخصی اعضای هیأت علمی گروههای آموزشی علم اطلاعات و دانش شناسی ایران

زمینه و هدف: مدیریت اطلاعات شخصی اعمالی نظیر یافتن و دوباره‌یابی، سازماندهی، ذخیره سازی، نگهداشت، ایمن‌سازی، ارزشیابی و تدبیر مجموعه‌ی اطلاعات شخصی برای استفاده بهینه و مؤثر از آنان و رسیدن از نیاز اطلاعاتی به اطلاعات مورد نیاز است. هدف از انجام این پژوهش بررسی وضعیت مدیریت اطلاعات شخصی الکترونیکی و کاغذی اعضای هیأت علمی گروه‌های آموزشی علم اطلاعات و دانش‌شناسی و کتابداری و اطلاع‌رسانی پزشکی ایران با استفاده از مدل جونز است. روش شناسی: پژوهش حاضر از نوع کاربردی است که به روش پیمایشی انجام شده و ماهیت آن از نوع توصیفی و تحلیلی است. جامعه‌ی پژوهش شامل تمامی اعضای هیأت علمی گروه‌های آموزشی علم اطلاعات و دانش‌شناسی و کتابداری و اطلاع‌رسانی پزشکی در کلیه‌ی دانشگاه‌های دولتی ایران است. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه‌ای متشکل از دو بخش الکترونیکی و کاغذی است که روایی آن با نظر اساتید متخصص تأیید، و پایایی آن با ضریب آلفای کرونباخ به میزان 84/0 سنجیده شد. برای تجزیه و تحلیل داده¬ها، با استفاده از نرم‌افزار آماری spss22 از روش‌های آمار توصیفی شامل فراوانی، درصد فراوانی، انحراف معیار و میانگین؛ و آزمون‌های آمار استنباطی شامل t مستقل و وابسته، تحلیل واریانس یک طرفه، کولموگروف-اسمیرنوف و لوین استفاده شد. یافته ها: میانگین کلی مدیریت اطلاعات الکترونیکی شخصی 56/3 در سطح نسبتاً مطلوب، و برای مدیریت اطلاعات کاغذی شخصی 32/3 و در سطح نسبتاً مطلوب قرار دارد و میان آن‌ها تفاوت معنی داری مشاهده میشود. بالاترین میانگین در بخش الکترونیکی، فعالیت "ذخیره¬سازی" با میانگین 0783/4 و در بخش کاغذی فعالیت "ارزشیابی و ارزش‌گذاری" با میانگین 682/3 می‌باشد. از سوی دیگر، پایین¬ترین میانگین در بخش الکترونیکی فعالیت "نگهداشت" با میانگین 8106/2 و در بخش کاغذی فعالیت "امنیت" با میانگین 955/2 است. به لحاظ درجه ی علمی تفاوت معنی‌داری در مدیریت اطلاعات الکترونیکی و کاغذی شخصی و به لحاظ سن تفاوت معنی داری در بخش الکترونیکی وجود دارد. اما به لحاظ جنسیت، و وابستگی سازمانی تفاوت معنی داری هم در بخش الکترونیکی و هم در بخش کاغذی، و به لحاظ سن نیز تفاوت معنی داری در بخش کاغذی مشاهده نمی‌شود، همچنین رابطه ی مثبتی بین نوع مجموعه ی الکترونیکی و نوع مجموعه‌ی کاغذی با وضعیت مدیریت اطلاعات الکترونیکی و کاغذی شخصی، و رابطه ی مثبتی بین حجم مجموعه ی الکترونیکی و وضعیت مدیریت اطلاعات الکترونیکی شخصی وجود دارد، اما رابطه‌ای میان حجم مجموعه ی کاغذی و وضعیت مدیریت اطلاعات کاغذی شخصی مشاهده نمی‌شود. نتیجه‌گیری: نتایج پژوهش حاکی از آن است که در بخش الکترونیکی، اعضای هیأت علمی در گروه سنی 46-55 سال، درجه‌ی علمی دانشیار، گروه‌های کتابداری و اطلاع‌رسانی پزشکی و زنان به میزان بیشتری فعالیت‌های مدیریت اطلاعات شخصی را به‌کار گرفته‌اند. اعضای هیأت علمی به خوبی اقدام به بازیابی و ذخیره‌سازی اطلاعات الکترونیکی می‌کنند، اما این اطلاعات را به خوبی نگهداری نمی‌کنند و تمهیدات امنیتی مناسبی را برایشان فراهم نمی‌کنند. در بخش کاغذی، بهترین وضعیت در گروه سنی 45-36 سال، درجه‌ی علمی دانشیار، گروه‌های کتابداری و اطلاع‌رسانی پزشکی و زنان بوده است. در کل، علی‌رغم مشاهده‌ی وضعیت نسبتاً مطلوب در بخش کاغذی، لزوم ارتقای مهارت‌های اعضای هیأت علمی در مواجه با حجم انبوه اطلاعات کاغذی احساس می‌شود، تا با صرف کم‌ترین هزینه، بهترین اطلاعات در مناسب‌ترین زمان بازیابی شود. اصالت/ارزش: تاکنون در ایران پژوهش‌های اندکی در حوزه‌ی مدیریت اطلاعات شخصی انجام شده است و تمامی آنان وضعیت اطلاعات الکترونیکی را سنجیده اند. اما این پژوهش را باید از نخستین آثاری دانست که علاوه بر تمرکز بر اطلاعات الکترونیکی، اطلاعات کاغذی شخصی را نیز به همراه متغیرهایی مانند نوع مجموعه و حجم مجموعه مورد بررسی قرار داده است.