مكان و تاثير آن بر رشد بنگاه: شواهدي از بنگاههاي جديدالورود صنايع توليدي ايران

در ميان معيارهاي سنجش عملكرد هر بنگاه، معيار رشد از ديرباز به صورت ويژه‌اي مورد توجه محققان و سياست‌گذاران بوده و از اين‌رو همواره كوشيده شده است تا عوامل موثر بر آن مورد شناسايي و بررسي قرار گيرد. در اين ميان مكان بنگاه به عنوان عاملي تاثيرگذار بر رشد آن تنها در سال‌هاي اخير و در حوزه جغرافياي اقتصادي مورد توجه جدي قرار گرفته و مطالعات گسترده‌اي در اين زمينه، اما عمدتا در خارج از كشور صورت گرفته است. اين در حالي‌‌است كه از نظر مباني تئوريك نيز نظريه‌هاي جغرافياي اقتصادي نشان داده‌اند بنگاه‌هاي اقتصادي كه در مكان‌هاي جغرافيايي متفاوت به فعاليت مي‌پردازند از عملكردهاي متفاوتي برخوردارند. علاوه بر آن و از بعد آمايشي نيز تلفيق سه عنصر انسان، فعاليت و محيط (فضا) از اساسي‌ترين موضوعات مورد بحث در هر كشور و به‌ ويژه كشورهايي است كه مي‌كوشند دست‌يابي به توسعه پايدار را در اولويت برنامه‌ريزي‌هاي اقتصادي خويش قرار دهند. بر اين اساس، اين پژوهش مي‌كوشد تا تاثير مكان را بر عملكرد بنگاه‌هاي جديدالورود كه در اين مطالعه با رشد آن بر حسب اشتغال ارزيابي شده است مورد بررسي و كنكاش قرار دهد. داده‌هاي اين پژوهش نيز از سرشماري كارگاه‌هاي صنعتي ده نفر كاركن و بيشتر مركز آمار ايران در سطح بنگاه و طي دوره 1384-1376 جمع‌آوري گرديده است. با استفاده از مدل داده‌هاي تابلويي و هم‌سو با مطالعات پيشين اين حوزه، نتايج اين مطالعه نشان‌ داده است كه مكان عاملي تاثيرگذار بر رشد بنگاه‌ بوده و بنگاه‌هاي جديدالورود در مناطق غيرمرزي نسبت به مناطق مرزي از رشد بالاتري برخوردارند. علاوه بر آن بنگاه‌هاي جديدالورود استان‌هاي توسعه‌يافته در مقايسه با استان‌هاي كمتر توسعه‌يافته رشد بالاتري را تجربه نموده‌اند. از اين‌رو و از نظر سياست‌گذاري اين يافته‌ها مبين لزوم توجه به عامل مكان در سياست‌هاي اقتصادي و در راستاي دست‌يابي به تعادل‌هاي منطقه‌اي است.