مقایسه تأثیر نقاشی درمانی کودکان توأم و بدون آموزش مهارت­های فرزند پروری به مادران بر علائم کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه / بیش ­فعالی

مقدمه و هدف: اختلال نقص توجه / بیش فعالی یکی از شایع‌ترین اختلالات دوران کودکی مورد توجه روان‌پزشکان، روانشناسان و مشاوران است که توجه ناکافی به آن می‌تواند عملکرد شناختی، تحصیلی و اجتماعی کودک مبتلا را تحت تأثیر قرار دهد. مطالعه حاضر با هدف مقایسه تأثیر نقاشی درمانی کودکان توأم و بدون آموزش مهارت‌های فرزند پروری به مادران بر علائم کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه / بیش فعالی انجام شده است. مواد و روش‌ها: در این کار آزمایی بالینی تصادفی، جامعه پژوهش، کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه/ بیش¬فعالی شهر گچساران بوده که در سال 1394 به کلینیک روانپزشکی والفجر مراجعه و یا جهت اخذ مجوز دریافت ریتالین به واحد نظارت بر غذا و داروی شبکه بهداشت و درمان گچساران مراجعه نموده که از بین آن‌ها ، 120 کودک واجد شرایط ورود به مطالعه از طریق نمونه گیری در دسترس، انتخاب و با استفاده از تخصیص تصادفی بلوکی، به گروه‌های مداخله 1 (نقاشی درماني كودك)، مداخله 2(آموزش مهارت‌های فرزند پروري به مادر)، مداخله 3( نقاشي درماني كودك توأم با آموزش فرزند پروري به مادر) و كنترل(بدون هيچگونه مداخله) با تعداد مساوی در هر گروه اختصاص یافتند. پس از تکمیل ابزار گردآوری مشتمل بر پرسشنامه اطلاعات جمعیت شناختی و پرسشنامه کانرز فرم ویژه والدین جهت سنجش شدت علائم اختلال نقص توجه / بیش فعالی در پیش آزمون، در حالی که گروه کنترل هیچ مداخله‌ای را دریافت ننمود ، سایر گروه‌ها 8 جلسه مداخله مربوطه را بصورت هفته¬ای یک بار طبق پروتکل در مرکز مشاوره توسط پژوهشگر و کارشناس ارشد روانشناسی دریافت نموده؛ سپس در پایان مداخلات پژوهشی(پس آزمون) و یک ماه پس از اتمام مداخلات پژوهشی(پیگیری)، مجدداً پرسشنامه کانرز فرم ویژه والدین تکمیل گردید. شایان ذکر است در فرایند انجام مداخلات پژوهشی و نیز انجام پس آزمون و پیگیری تعدادی از افراد مایل به ادامه نبوده یا از تکمیل پرسشنامه کانرز سرباز زدند، لذا در پایان فرایند جمع آوری داده‌ها، در هر یک از گروه‌های مطالعه، داده‌های 24 نفر کامل بوده که بر این اساس و با توجه به این که تعداد فوق از تعداد حجم نمونه تخمینی بدون در نظر گرفتن 30 درصد ریزش احتمالی، بیشتر بوده است، داده‌های مربوط به 96 کودک از طریق نرم افزار آماری SPSS با استفاده از آمار توصیفی و آمارهای استنباطی پارامتری و غیر پارامتری بر اساس وضعیت توزیع متغیرها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته‌ها: نتایج نشان داد که در نقطه شروع مطالعه، بین گروه های مداخله 1 (نقاشی درمانی کودک)، مداخله 2 (آموزش مهارت‌های فرزند پروري به مادر)، مداخله 3 (نقاشي درماني كودك توأم با آموزش مهارت‌های فرزند پروري به مادر) و کنترل از نظر ویژگی های جمعیت شناختی و زمینه ای و میزان شدت علائم اختلال نقص توجه/ بیش فعالی تفاوت معنادار آماری مورد تأیید قرار نگرفته و هر چهار گروه در آغاز مطالعه همسان بوده اند (<05/0P). این در حالی است آموزش مهارت های فرزند پروری به مادر به تنهایی و نیز در حالت ترکیبی نقاشی درمانی کودک توأم با آموزش مهارت های فرزند پروری به مادر توانسته است بصورت معناداری سبب کاهش شدت علائم اختلال نقص توجه/ بیش فعالی شده و در این میان، روند کاهش علائم اختلال نقص توجه/ بیش فعالی در روش ترکیبی مشتمل بر نقاشی درمانی کودک توأم با آموزش مهارت های فرزند پروری به مادر در مقایسه با آموزش مهارت های فرزند پروری به مادر به تنهایی شاخص تر بوده است (05/0>P). نتیجه گیری: بر اساس یافته های این مطالعه و با توجه به سهولت اجرا، مقرون به صرفه بودن و هزینه- اثربخشی آموزش مهارت های فرزندپروری به مادر به تنهایی یا توأم با نقاشی درمانی کودک و در صورت تأیید اثر بخشی آن در سایر مطالعات، این مداخلات می تواند بعنوان یک درمان مکمل در درمان اختلال نقص توجه/ بیش فعالی مورد استفاده قرار گیرد. کلید واژه : اختلال نقص توجه / بیش فعالی، نقاشی درمانی، آموزش مهارت‌های فرزند پروری