آشکارسازی نقش گازهای گلخانه ای در نوسانات بارش ایران

اثرات گلخانه ای یکی از تهدیدات جدی محیط زیست هستند و عوارض جانبی آن متوجه تمامی نقاط جهان است. بیشترین تأثیرات گرمایش گلخانه ای به تغییرات اقلیم و تغییر در الگوهای بارندگی و دمای کره ی زمین مربوط است و اثرات این بی نظمی ها از هم اکنون آشکار شده است. بدون شک برای جلوگیری از تشدید آن باید در سراسر دنیا اقدامات لازم به عمل آید. با توجه به اهميت این موضوع، آشکارسازی نقش گازهای گلخانه ای در نوسانات بارش ایران مورد پژوهش قرار گرفت. جهت بررسی تأثیر این گازها در بارش کشور مي بايستي ابتدا وجود ارتباط و همبستگی بین این دو پارامتر مشخص گردد. به همين منظور پس از مطالعه و بررسي روش های مربوطه، روش همبستگی پیرسون و رگرسیون چند متغیره انتخاب شدند. بدین جهت داده ی گازهای گلخانه ای از ایستگاه مونالوا در ایالات متحده أخذ و داده های مجموع بارش ماهانه ی ایستگاه های سینوپتیک نیز بر مبنای طول دوره ی آماری گازهای گلخانه ای، صحت داده های آماری و پراکندگی فضایی ایستگاه ها در سطح کشور که دارای آمار بلند مدت تا سال 2010 بودند، از سازمان هواشناسی نیز دریافت گردید. بر همین اساس برای گاز دی اکسیدکربن داده های 31 ایستگاه، گاز متان 34 ایستگاه، و برای دو گاز اکسیدنیتروژن و هگزافلورایدگوگرد، 36 ایستگاه با طول دوره ی آماری مختلف انتخاب شد. سپس بعد از آشکار شدن وجود ارتباط میان گاز های گلخانه ای و پارامتر بارش در مقیاس زمانی (ماهانه، فصلی و سالانه)، نتایج آزمون های آماری مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج حاصله از این تحلیل ها نشان می دهد که انتشار گازهای گلخانه ای بر نوسانات بارش ایران تاثیر گذار بوده اند. همچنین نتایج حاصل از فراوانی همبستگی نشان داد که به ترتیب گاز های دی اکسیدکربن و هگزافلوریدگوگرد از خانواده کلروفلوروکربن ها (CFCs)، بیشتر از سایر گازها، در هر سه مقیاس زمانی ماهانه، فصلی و سالانه، بر نوسانات بارش ایستگاه های کشور تأثیر داشته اند. همچنین نتایج حاصل از تحلیل فضایی حاکی از آن است که تاثیر پذیری مقادیر مختلف بارش ایران دارای تفاوت های مکانی و زمانی است که این تاثیر در مناطق غربی و شمالی کشور در ماه های اکتبر تا مارس و فصول پاییز و زمستان از نوع کاهش و در مناطق شرقی کشور از نوع افزایش بارش نمایان است. تأثیر این گازها بر بارش ماه های خشک، فصل تابستان و اواخر بهار در مناطق شرق و جنوب شرقی کشور از نوع کاهش بارش خود را به خوبی نمایان کرده است. مناطق مرکزی تقریبا تأثیر پذیری چندانی از این گاز ها نداشته اند. نتایج تحلیل مدل رگرسیون چند متغیره بین بارش ایستگاه ها و دو گاز اکسیدنیتروژن و هگزافلورایدگوگرد نیز نشان می دهد که از میان سایر ایستگاه های کشور، بارش ایستگاه های ایلام، کرمانشاه، گرگان، خرم آباد و مشهد به ترتیب با 8/51، 3/51، 1/46، 5/49 و 2/59 درصد بیشترین تاثیر را از این دو گاز پذیرفته اند. واژگان کلیدی: گازهای گلخانه ای، تغییر اقلیم، بارش ایران، ضریب همبستگی،پراکنش فضایی.