بررسی تاثیر قدرت یونی و نسبت جذب سدیم (SAR) بر رفتار بور در خاک

بور (B) یکی از عناصر کم مصرف لازم جهت رشد گیاهان است که قابلیت استفاده آن توسط بسیاری از عوامل خاک تحت تاثیر قرار می¬گیرد. فرآیندهای جذب و واجذب نقش تعیین¬کننده بر حلالیت بور در محلول خاک و در نتیجه در دسترس بودن آن برای گیاهان ایفا می¬کنند. به¬منظور ارزیابی اثر قدرت یونی (IS) و نسبت جذب سدیم (SAR) در قابلیت دسترسی B، جذب بور در یک نمونه خاک دارای مقادیر کم قابلیت هدایت الکتریکی، نسبت جذب سدیم و فسفر قابل دسترس مورد بررسی قرار گرفت. برای تعیین همدما¬های جذب سطحی بور (مقدار بور جذب شده به عنوان تابعی از غلظت B محلول تعادلی)، آزمایش¬های جذب در خاک به صورت پیمانه¬ای استفاده شد. برای اندازه¬گیری مقدار جذب بور، پنج گرم خاک در دمای C°25 در لوله¬های 50 میلی¬لیتری پروپیلنی با 20 میلی¬لیتر از محلول بور (حاوی 0، 2، 5، 8، 10، 15و 20 میلی¬گرم در لیتر) در قدرت¬های یونی 02/0، 06/0 و 12/0 مولار (تهیه شده از نمک¬های NaCl، CaCl2.2H2O و MgCl2.6H2O با نسبت معین) در پنج سطح SAR (2، 5، 10، 15، 20) به مدت 12 ساعت تکان داده شدند. پس از سانتریفوژ و صاف کردنB آن به روش Azomethine-H با اسپکتروفتومتر (در طول موج 420 نانومتر) تعیین شد. جذب B خاک، با کم کردن بور محلول از بور اضافه شده به دست آمد. همدماهای لانگمویر، فروندلیچ، فروندلیچ خطی به خوبی با اطلاعات جذب بور بر اساس R2 و SEE تطابق داشت، هرچند معادله لانگمویر با داده¬های تجربی نزدیک¬تر بود . در قدرت¬های یونی و نسبت¬های جذب سدیم مختلف، خاک رفتارهای مختلف جذب به نمایش گذاشت. اثر SAR در جذب بور در غلظت¬های بالا بیشتر و به جز در 20=SAR که کمترین جذب B دیده شد در 15=SAR ، بیشترین مقدار جذب وجود داشت. افزایش قدرت یونی، افزایش جذب بور را سبب شد و میزان جذب در قدرت یونی بالا بسیار بیشتر بود. داده¬ها بیانگر آن بود که میدان الکتریکی منفی در اطراف ذرات خاک یکی از عوامل اصلی کنترل جذب بور در قدرت یونی بالا است.